Vandaag bereikten de Britse premier Rishi Sunak en Ursula von der Leyen van de Europese Commissie een nieuw brexitakkoord: het zogeheten Noord-Ierland-protocol wordt aangepast. We vroegen David Henig van het ECIPE wat dit betekent voor de Britse politiek.
Wat is er aan de hand met het Noord-Ierland-protocol?
Tijdens de brexitonderhandelingen was iedereen het over een ding eens: een harde grens op het Ierse eiland moest koste wat kost worden voorkomen, omdat dit nieuw geweld zou kunnen doen oplaaien. De Europese Unie en de Britten bedachten daarom een alternatief plan: het Noord-Ierland-protocol. Er werd afgesproken dat er geen harde grens zou komen op het eiland zelf, zoals ook eerder was afgesproken in de Goedevrijdagakkoorden.
Sinds 1 januari 2021 loopt de grens tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië, de Ierse Zee dus. Ook heeft Noord-Ierland een aparte status gekregen en volgt het een groot deel van de handelsregels van de Europese Unie. Zo blijft de grens op het Ierse eiland open, maar alle goederen die vanuit Groot-Brittannië een Noord-Ierse haven binnenkomen, worden vanaf 1 januari 2021 gecontroleerd.
Vandaag blijkt dat die grens in de Ierse Zee blijft, maar niet voor producten die binnen het Verenigd Koninkrijk worden verhandeld. Er komen twee goederenstromen: eentje van de rest van Groot-Brittannië naar Noord-Ierland ('green lane'), en eentje van de rest van Groot-Brittannië naar de Europese Unie via Noord-Ierland ('red lane').
1. Waarom is deze deal zo belangrijk?
"Het Noord-Ierland-protocol is al sinds 2020 een discussiepunt tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie. Het is heel belangrijk voor de relatie tussen het VK en de EU dat Von der Leyen (voorzitter van de Europese Commissie, red.) vandaag in Londen is. Dat deze deal doorgaat, is daar ook bevorderlijk voor."
"En het gaat niet alleen om de relatie tussen het VK en de EU, maar ook om de relatie tussen Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Dat is waarom Sunak het zo belangrijk vond om de deal vandaag te sluiten", zegt David Henig van het European Centre for International Political Economy (ECIPE).
2. Hoe belangrijk is dit voor mensen in Noord-Ierland?
"Noord-Ierland heeft veel voordeel gehad van dit protocol. Het land kon zonder beperkingen handel drijven met de Europese Unie en Groot-Brittannië. Maar ook zij hebben een paar heikele punten binnen dit protocol, waarvan ze hopen dat die nu worden opgelost."
"Of dat lukt, komen we wel pas te weten als de kleine lettertjes van de deal bekend worden gemaakt."
3. Hoe groot is de kans dat de deal er in het Verenigd Koninkrijk doorheen komt?
"Vandaag maakte Sunak bekend dat er een deal is bereikt, samen met de EU. Daar wordt dan niet meteen over gestemd door de parlementsleden. We weten nog niet waar en hoe dat gaat gebeuren. Er is namelijk sprake van oppositie binnen Sunaks eigen Conservatieve Partij."
"Politici binnen zijn partij vinden dat er geen sprake is van een 'echte' brexit als Noord-Ierland qua handel nog steeds de regels van de EU mag volgen. Dat gaat deze deal ook niet veranderen, dus sommigen zullen dit niet goed genoeg vinden. Ze willen dat het Verenigd Koninkrijk compleet vrij is van de EU."
"Toch is er in Londen veel optimisme dat er niet te veel onenigheid over zal zijn binnen de partij en dat er voor de deal wordt gestemd. Voor de meesten is dit een goed compromis. Het zal wel betekenen dat de hardliners binnen de Conservatieve Partij hun macht een beetje verliezen."
4. Wat betekent dit voor de positie van Rishi Sunak?
"De economie van het Verenigd Koninkrijk draait de afgelopen jaren vrij slecht en in de ogen van veel Britten komt dat door de brexit. Als Sunak kan zeggen dat hij dat met deze deal heeft opgelost, is dat een sterke boodschap. Het zorgt niet meteen voor een sterkere economie, maar die kan dan wel worden opgebouwd."
"Binnen 18 maanden zijn er namelijk verkiezingen voor het Lagerhuis. Sunak heeft een succesverhaal nodig om mee voor de dag te komen. Nu ziet het er namelijk nog niet naar uit dat hij die verkiezingen gaan winnen."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.