Wat betekenen de koranverbrandingen in Zweden voor het mogelijke NAVO-lidmaatschap? 'Alle seinen staan op rood'

In de Iraakse hoofdstad Bagdad hebben honderden mensen de Zweedse ambassade bestormd en brand gesticht. Het was een protest tegen een aangekondigde koranverbranding in Zweden. De grote vraag is wat de gevolgen zijn voor een mogelijk NAVO-lidmaatschap.

Zweden-correspondent Tjade Michels weet te vertellen dat de verbranding niet heeft plaatsgevonden. Er is wel op de koran gestampt en er zijn pagina's uitgescheurd. Waarom de verbranding niet doorging, weet hij niet. De Zweedse politie had er namelijk wel toestemming voor gegeven.

Grote groep tegen

Er zijn al langere tijd koranverbrandingen in Zweden. De reacties daarop zijn gemengd, zegt Michels. "Er is een grote groep die voor is, die vindt dat je dat moet kunnen doen. Maar ik denk dat je wel kan zeggen dat de meeste Zweden het idee van een boek verbranden, een heilig boek, niet zo fijn vinden. De groep die er een verbod op wil, groeit."

Voorstanders van de verbrandingen noemen het 'een recht van een vrij land', zegt Michels. "Zij vinden dat je alles moet kunnen verbranden. Bij het verbranden van een Bijbel is er niet zoveel ophef. Maar tegenstanders zeggen dat het gaat om een minderheid, die je zou moeten beschermen." Zij vinden het discriminatie.

Economische gevolgen

De groep mensen die tegen de koranverbrandingen is, maakt zich veel zorgen over de belangen van Zweden in het buitenland, vertelt de correspondent. Over de veiligheid van Zweden in het buitenland, maar ook over de economische gevolgen. "Het Zweedse telecombedrijf Ericsson bijvoorbeeld, medewerkers daarvan zijn al Irak uitgestuurd", zegt Michels.

Zweden zijn bang dat ze hetzelfde staat te wachten als Denemarken. In 2005 publiceerde een Deense krant een controversiële cartoon waarop een man werd afgebeeld die de profeet Mohammed moest voorstellen, met een bom als tulband. In verschillende landen waren rellen, waar honderden mensen bij zijn omgekomen.

Slechte relatie

Het is nu in ieder geval al een feit dat de Zweedse relatie met Arabische landen een dieptepunt heeft bereikt, zegt Michels. "Over de hele wereld zijn demonstraties van moslims hiertegen geweest. En je ziet nu dat Zweden alles op alles zet om die relaties toch nog een beetje goed te krijgen." Dat doet de regering door vertegenwoordigers van moslimlanden uit te nodigen, bijvoorbeeld.

"En door te zeggen dat moslims een belangrijk onderdeel zijn van de Zweedse samenleving. Ze zijn echt bezig met damage control. Maar dat is wel lastig voor ze, want coalitiepartner de Zweden-Democraten vinden eigenlijk dat je geen zaken moet doen met die vertegenwoordigers, omdat ze dictaturen vertegenwoordigen. Zij vinden dat de islam überhaupt geen plek heeft in Zweden."

NAVO-lidmaatschap

De Zweedse regering is dus aan het balanceren tussen binnen- en buitenlandse belangen, zegt Michels. Ondertussen komt daar nog bij dat Turkije onlangs de deur open heeft gezet voor een Zweeds NAVO-lidmaatschap. De vraag is of de koranverbrandingen daar invloed op gaan hebben.

"Ik denk dat Zweden daar heel erg bang voor is", zegt de correspondent. "Er was natuurlijk een akkoord met de Turkse president Erdoğan, maar er is nog steeds geen handtekening gezet. Zweden is nu bang dat zijn positie in gevaar komt, dat er een campagne tegen het land wordt opgezet."

Seinen op rood

Michels: "Alle seinen staan op rood bij de overheid. Ze denken dat Rusland cyberactivisten gaat gebruiken om ongeruste moslims te ondersteunen en de campagne tegen Zweden nog groter te maken. Dat daardoor de Zweedse positie slechter wordt, de economische belangen geraakt worden en de stabiliteit van het land in gevaar komt."

Waar het heen zal gaan, weet Michels niet. "Een jaar geleden was het totaal ondenkbaar dat er in Zweden een discussie zou zijn over vrijheid van meningsuiting. Iedereen is daar heel trots op hier, maar nu is een krappe meerderheid dus voor een verbod op boekverbrandingen."

'Gevoel dat dreigen helpt'

En de Zweedse regering is de mogelijkheid voor zo'n verbod al aan het onderzoeken, vertelt hij. "Dus als het zo doorgaat en het economisch echt pijn gaat doen, is die kans dat het er komt best groot. Maar dan is er weer een groep die zegt: 'Als je hier aan toe geeft, wat wordt dan de volgende eis? Maak je jezelf niet chanteerbaar?'"

"Want eigenlijk wat je zegt, is dat als je Zweden maar genoeg onder druk zet, dan past Zweden zich wel aan", zegt Michels. "En zij zeggen dat dat Zweden kwetsbaar maakt. Volgens hen is dat uiteindelijk ook slecht voor de westerse democratie, omdat dan ook andere landen het gevoel gaan krijgen dat dreigen helpt, dat daar wat te halen is."