Waarom zit de voedingsindustrie nog aan de preventietafel overgewicht? 'De overheid mag wel wat meer haast maken'

Bedrijven die winst maken op ongezonde voeding mogen niet meeonderhandelen over het beleid tegen overgewicht, vindt consumentenorganisatie Foodwatch. "Het is duidelijk dat de bedrijven maatregelen enorm lang hebben tegengehouden."

"Bij het overleg over roken mogen de bedrijven niet meepraten en daar gaat het beter dan bij overgewicht", zegt Frank Lindner, campagneleider bij consumentenorganisatie Foodwatch.

Suikertaks tegengehouden

Lindner vindt het zo klaar als een klontje dat de commerciële bedrijven remmend werken. "Het is duidelijk gebleken dat de bedrijven maatregelen zoals een extra belasting op suiker in frisdrank enorm lang hebben tegengehouden", vertelt hij. "Die suikertaks is er al in 18 landen en in Nederland is na jaren overleg nu pas afgesproken dat 'ie er komt, al moeten we nog zien wanneer."

Overgewicht is een groeiend probleem in Nederland. We worden dikker en daardoor vatbaarder voor bepaalde ziekten, terwijl het overheidsbeleid om overgewicht tegen te gaan te weinig zoden aan de dijk zet.

Nauwelijks effect

In 2018 is het Nationaal Preventie-akkoord opgesteld. Daarin stond onder andere dat het aantal mensen met overgewicht van 50 procent van de bevolking in 2018 naar 28 procent in 2040 moet. Na 4 jaar zitten we in 2022 nog steeds op 50 procent. Het RIVM waarschuwt dat er veel steviger maatregelen nodig zijn om die doelen nog te kunnen halen.

Volgens Foodwatch en Tweede Kamerlid Eva van Esch (Partij voor de Dieren) kan zoiets alleen als de commerciële bedrijven niet meer meepraten over preventie. Zij verwees in een Kamerdebat onlangs naar een onderzoek van Follow the Money over de invloed van de industrie aan de overlegtafel.

'Geen vertragende factor'

Directeur Marc Jansen van het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL) herkent zich niet in de kritiek. "Wij zijn zeker geen vertragende factor, we doen al heel veel", vertelt hij. "En sommige dingen gaan gewoon langzaam."

"We zijn bijvoorbeeld al heel lang bezig met het verminderen van zout in de producten, en dat moet je langzaam doen. We zijn namelijk zó aan zout, suiker en vet gewend geraakt, dat je het wel langzaam moet afbouwen. Anders koopt niemand die producten meer."

Niet vrijwillig

Voor strengere maatregelen zoals een verbod op kindermarketing, waar Foodwatch ook voor pleit, of een afspraak over hoeveel gezonde en ongezonde producten een supermarkt mag aanbieden, verwijst Jansen naar de overheid.

"Als je echt de beschikbaarheid gaat beperken, dan moet dat per wet en daar moet het parlement mee instemmen." Daarmee bevestigt Jansen de kritiek dat stevige, soms bewezen effectieve maatregelen niet vrijwillig genomen zullen worden aan de overlegtafel.

'De overheid moet ons beschermen'

Aan die overlegtafel zit ook hoogleraar voeding en gezondheid Jaap Seidell, als adviseur van de staatssecretaris. Dat het trager gaat dan zou moeten lijdt ook voor hem geen twijfel. "De overheid mag wel wat meer haast maken. Ze houden niet van reguleren en betuttelen maar ik zie het anders", aldus de hoogleraar.

"Je moet mensen een gezonde voedselomgeving gunnen. En dus - bijvoorbeeld - niet overal grote ongezonde porties laten aanbieden. De overheid moet ons beschermen, in plaats van dat ze het er vanwege commerciële belangen van de bedrijven maar bij laten zitten."

Kan lang duren

Seidell is ook van mening dat de voedselindustrie al heel veel doet, maar dat het tegelijk niet genoeg is. "De overheid is nu aan zet voor steviger maatregelen, desnoods wettelijk vastgelegd."

"Het nadeel daarbij is dat het lang kan duren voordat een wet is gemaakt en aangenomen. En: het gesteggel met de commerciële bedrijven over de suikertaks duurde ook lang, en die is nog steeds niet ingevoerd." Staatssecretaris Van Ooijen houdt vooralsnog vast aan het overleg met de bedrijven en kondigt aan dat er in december stevige maatregelen bekend zullen worden gemaakt.