Waarom wordt er niet ingegrepen door de overheid? En andere vragen over misstanden in de vee- en vleessector beantwoord

Nog steeds worden dieren mishandeld in de vee- en vleessector. De inspecteurs en dierenartsen die zich hard maakten om dit probleem aan te pakken, voelen zich niet gehoord. In dit artikel worden jullie veelgestelde vragen beantwoord.

Dat de leefomstandigheden van dieren onvoldoende gecontroleerd worden, ziet Franck Meijboom al langer. Hij is werkzaam als universitair hoofddocent Ethiek van mens-dier interacties aan de Universiteit Utrecht. "We hebben miljoenen koeien, varkens, schapen en pluimvee in Nederland. Dan is het praktisch onmogelijk om de individuele leefomstandigheden van elk beest te controleren."

1. Waarom grijpt niemand in en kunnen misstanden gewoon doorgaan?

"Er wordt natuurlijk wel ingegrepen. Zo is er vanuit de overheid ook meer geld beschikbaar gekomen voor de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit). Maar of dat voldoende is, zal moeten blijken. Voor nu moet er meer menskracht en ruimte komen voor de handhaving."

"Overigens is niet elke veehouder hetzelfde. Er is een deel van de veehouders die zich juist inzetten voor de verbetering van dierenwelzijn. Ook is er een deel waar zonder opzet misstanden ontstaan. Je houdt dan een klein deel over waar, om wat voor reden dan ook, veehouders de grenzen opzoeken. Dat is natuurlijk heel ingewikkeld en dan krijg je een soort kat- en muisspel. Ik denk dat de NVWA veel meer kan doen als ze meer geld en menskracht zouden hebben."

2. Waarom is er geen cameratoezicht?

"Technisch gezien kan het. We hangen tegenwoordig overal en nergens camera's op. Dus dat zou ook in elke willekeurige stal kunnen. Tegelijkertijd vinden we privacy en zorgvuldige omgang met data ook heel belangrijk. In principe is zo'n stal ook gewoon eigendom van een veehouder."

"Dus hoewel het technisch kan, roept het veel vragen op. Van wie zijn die data? Zou er mogelijk een datalek kunnen ontstaan? Er zit een maatschappelijk ethisch vraagstuk in. Wat is belangrijker, het welzijn van dieren of de privacy van de veehouder?"

"Momenteel wordt er binnen het dierenwelzijn-onderzoek toch gekeken naar hoe camera's en computersystemen wel kunnen worden gebruikt in stallen. Niet zozeer om de misstanden te ontdekken, maar ook om beter inzicht te krijgen in het welzijn van dieren. Dat kan bijvoorbeeld door algoritmes 'te leren' om welzijnsproblemen in vroege stadia op te pikken."

3. De NVWA is een overheidsinstelling. Waarom wordt daar niet ingegrepen door de overheid?

"De overheid ziet dat de NVWA geld- en capaciteitsproblemen heeft, dus er wordt deels ingegrepen. Aan de andere kant is de overheid ook onderdeel van het probleem omdat we veel open normen hebben in de wet. Als je bijvoorbeeld op de snelweg de maximumsnelheid van 100 kilometer per uur overtreedt, dan krijg je een boete."

"Bij een dier zijn de wetten niet zo zwart-wit. Een dier moet voldoende zorg krijgen en ruimte hebben om natuurlijk gedrag te vertonen, dat staat in de wet. In extreme gevallen is het bij dieren heel erg duidelijk. Maar er zijn toch vaak grijze gebieden waar inspecteurs ook samen de ernst van de situatie moeten bespreken. In zulke gevallen maakt die open norm het lastig om in te grijpen."

"De overheid zou hierop kunnen ingrijpen door iets aan de open normen te doen. Dat is wel een ingewikkeld proces. Dus de overheid is niet de enige oorzaak, maar is wel medebepalend. En dat is de reden dat de NVWA af en toe zo'n lastige taak heeft."

4. Waarom staan er geen straffen op dierenmishandeling in de agrarische sector?

"Die zijn er wel en die worden ook uitgedeeld. Recent had een boer uit Friesland een koe op transport gezet terwijl dat niet mocht, omdat het beest niet gezond genoeg was. Dat is toen opgemerkt door de NVWA. Als gevolg daarvan moest hij voorkomen bij de rechter. Uiteindelijk heeft die meneer een boete van 1500 euro gekregen."

"In Nederland hebben we afgesproken dat alleen gezonde koeien vervoerd mogen worden. Daarmee bedoel ik: alleen de beesten die letterlijk en figuurlijk op hun eigen poten kunnen staan, mogen getransporteerd worden. Als dat niet het geval is en het gebeurt toch, kan je dus een boete krijgen."

5. Hoe slecht is het in Europa gesteld met de dieren in vergelijking met de rest van de wereld?

"Dierenwelzijn is echt iets wat leeft in Europa. Dus als je dat vergelijkt met Amerika, Azië en Afrika, dan staat dat duidelijker op onze politieke agenda. Maar dat betekent niet dat we in heel Europa de dieren allemaal goed verzorgen. Tussen landen bestaan grote verschillen."

"Toch wordt er al jaren geprobeerd om de veehouderijsystemen te verbeteren. Zo hebben we hebben een aantal jaren geleden al een Welfare Quality protocol opgesteld naar aanleiding van een heel groot Europees project. Hierin staat dat je overal op ongeveer dezelfde manier het dierenwelzijn kunt meten bij bedrijven."

"Het feit dat we dat in een Europees project hebben vastgesteld en dat het ook in de praktijk gebruikt wordt, zegt veel. In Afrika of Azië bestaat zo'n equivalent gewoon niet. Ja, natuurlijk gaat ook in Europa heel veel mis. En er is heel veel verbetering mogelijk. Maar als je de situatie wereldwijd vergelijkt, dan doen we dat in Europa zeker niet slecht."