Waarom trad de ABN AMRO niet goed op tegen witwassen? 'Misschien was het een gebrek aan kennis'

ABN AMRO is op de vingers getikt: er zou niet genoeg zijn ingegrepen tegen witwasfraude. Opmerkelijk genoeg is het een staatsbank, ook nog geleid door een voormalig minister van Financiën. "Misschien was er een gebrek aan kennis over de bankierswereld."

Volgens justitie deed de bank tussen 2014 en 2020 niet genoeg om witwassen en terrorismefinanciering te voorkomen. Oud-minister van Financiën Gerrit Zalm was in die tijd bestuurslid en wordt nu onderzocht als verdachte van de witwasaffaire. Hoe kon een voormalig minister dat laten gebeuren?

Haagse kliek bij de bank

De ABN AMRO had het zwaar te verduren tijdens de kredietcrisis van 2008 en stond destijds op omvallen. De bank werd opgekocht door de overheid en was vanaf dat moment in handen van de staat. Al snel vormde zich daar een 'Haagse kliek', vertelt onderzoeksjournalist Stefan Vermeulen van Follow the Money.

"Het kabinet zag Gerrit Zalm als iemand met ervaring, die ze konden vertrouwen om de bank weer op te bouwen. Daarnaast wist Zalm Den Haag te vinden en andersom. Zo hield de regering een vinger in de pap." De tweede man van de ABN AMRO werd Joop Wijn, ook een oud-politicus.

192 rekeningen? Prima

Die 'Haagse kliek' wordt ervan beschuldigd vooral steken te hebben laten vallen op het gebied van risicobeoordeling. Klanten werden zonder risicoanalyse binnengehaald en daardoor was er weinig zich op mogelijk verdacht betaalgedrag. Door de computer gegenereerde meldingen die wél binnen kwamen konden ook niet onderzocht worden, omdat er te weinig mensen in dienst waren.

Daardoor is niet duidelijk welk crimineel gedrag de bank precies heeft gemist. Toch denkt het OM dat het om een aanzienlijk aantal gaat. Een concreet voorbeeld is een klant die 192 rekeningen had bij de bank, waarmee hij 2 ton aan fraudegeld kon uitgeven. Ook waren er klanten die meerdere keren briefjes van 500 opnamen. "En dat zijn pas een paar van de velen voorbeelden", zegt Vermeulen. "Of ze het nou wel of niet zagen, ze deden er in ieder geval niks mee."

Genoeg waarschuwingen

Hoe dit kon gebeuren bij een staatsbank, is nu de grote vraag. "Je zou van een staatsbank mogen verwachten dat er hard wordt opgetreden tegen witwassen", zegt Vermeulen. "We willen geen bananenrepubliek zijn, waar allemaal geld doorheen stroomt. Als een staatsbank daarvan beschuldigd wordt is dat extra pijnlijk."

Ook werd er van alle kanten gewaarschuwd, zegt Vermeulen. "Zowel de Raad van Commissarissen, de Nederlandsche Bank, als accountants van ABN AMRO hebben gezegd dat er niet hard genoeg werd opgetreden." Maar daar werd niet genoeg naar geluisterd. "Misschien was het een gebrek aan kennis van de bankierswereld of nam Zalm de waarschuwingen niet serieus genoeg. Dat is het enige wat ik kan bedenken."

Niet kritisch gevolgd

Toch ligt de schuld niet alleen bij de bank. Vermeulen benadrukt dat er ook vanuit Den Haag niet goed genoeg is opgelet. "Wat je je nu afvraagt, is waarom er vanuit aandeelhouders zou weinig aandacht is geweest."

Hij denkt dat dat eventueel een gevolg is van blind vertrouwen in de gevestigde Haagse kliek. Er had volgens hem dan ook beter opgelet moeten worden: "Kritisch volgen is altijd goed en dat is hier niet gebeurd."