Waarom Polen zich graag in de oorlog in Oekraïne mengt: 'Rusland werkt als een rode lap op een stier'

Donderdag zal Polen op de NAVO-top in Brussel een voorstel indienen om een vredesmissie in Oekraïne te beginnen. De Polen zijn er erg op gebrand om hun buurland Oekraïne te helpen.

Eerder probeerden de Polen hun buurland al te hulp te schieten met een ingewikkelde levering van straaljagers. Waarom willen de Polen zich zo graag mengen in het conflict? Pawel Markiewicz van het Poolse Instituut voor Internationale Betrekkingen en Oost-Europa-deskundige Bob Deen geven antwoord op die vraag.

Goede buren

Hoewel er in de geschiedenis nogal wat spanningen zijn geweest tussen de Oekraïners en de Polen, hebben de twee landen de afgelopen jaren juist een goede verstandhouding, stelt Markiewicz.

Ze organiseerden samen het EK Voetbal in 2012, er wordt onderling veel gehandeld en de afgelopen jaren vestigden zich steeds meer Oekraïners in Polen. "Dit naar volle tevredenheid van beide kanten."

'Ze doen alles om Oekraïners te helpen'

De Polen vinden het lastig om op hun handen te blijven zitten nu hun goede buur wordt aangevallen door Rusland, stelt Deen. "Ze doen er daarom van alles aan om de Oekraïners te helpen."

"Ze vangen vluchtelingen op en ze leveren wapens. Maar ze zijn vooral ook bang dat zij de volgende zullen zijn. Als er nu niets gedaan wordt, zal Poetin doorstoten, misschien wel tot aan hun grenzen, is de gedachte."

Rode lap

Volgens Deen werken Rusland en Polen op elkaar als 'een rode lap op een stier'. "Ze hebben door de eeuwen heen vele oorlogen met elkaar uitgevochten. Polen draagt het trauma van een decennialange Russische dominantie met zich mee. Ze hebben er alles voor over om te voorkomen dat dat nog eens gebeurt."

Aan de andere kant ziet Rusland Polen als een van de aanvoerders van het anti-Russische sentiment in het westen. "Hierdoor hebben de landen inmiddels een geschiedenis waarin ze elkaar voor het hoofd stoten."

Poolse trots

Het voorkomen van een nieuwe Russische dominantie is volgens Markiewicz een van de hoofdredenen waarom Polen zo zijn kop uitsteekt. "Polen ziet het als zijn missie om het westen te overtuigen van het Russische gevaar. Waar de Poolse waarschuwingen tot nu toe niet altijd serieus werden genomen, heeft het land nu het gevoel dat het zijn gelijk haalt met de invasie in Oekraïne."

De Polen hebben de afgelopen eeuw veel geleden. Eerst onder de Duitsers en daarna achter het IJzeren Gordijn. Dat Polen nu in de positie is om hulp te bieden en een serieuze rol kan spelen op het wereldtoneel, speelt volgens Markiewicz in op de Poolse trots. "Lang moest Polen door andere landen geholpen worden. Nu heerst er een gevoel dat het land eindelijk iets terug kan doen voor de wereld."

Aandacht afleiden

Bob Deen wijst erop dat ingrijpen voor Polen een mooie mogelijkheid is om de aandacht af te leiden van de vele misstanden in het land. Polen ligt namelijk al langer onder vuur vanwege misstanden in de rechtsstaat en vanwege de situatie waarin minderheidsgroepen zitten. Door nu de leiding te nemen leidt Polen daar de aandacht van af, denkt Deen.

Markiewicz gaat niet mee in die uitleg. Hij denkt niet dat dit een rol speelt bij de roep van Polen om ingrijpen. "Nee, de oorlog eist nu alle aandacht op. De Poolse regering is hier niet mee bezig."

Vredesmissie zonder NAVO?

Het Poolse initiatief voor een vredesmissie is niet zonder risico. Want mocht het tot gevechten komen tussen vredesmachten en de Russen, is het gevolg dat Polen en misschien zelfs de NAVO het conflict ingetrokken worden, met alle gevolgen van dien. Bob Deen denkt daarom dat Polen nooit een missie zonder NAVO-steun zal beginnen. "Ze zullen niet zomaar troepen naar Oekraïne sturen. Maar hoe ver ze wél willen gaan, dat vind ik lastig te zeggen."

Markiewicz verwacht ook niet dat de Polen zonder de steun van NAVO-landen Oekraïne binnentrekt. "Maar als het Poolse voorstel leidt tot een flinke investering in de versterking van de oostelijke NAVO-grens, zullen de Polen al heel tevreden zijn."