Hoewel president Poetin en veiligheidsdienst FSB wijzen naar Oekraïne, is het Islamitische Staat die de bloedige aanslag in concertzaal Crocus City Hall bij Moskou opeist. Vermoedelijk gaat het om IS-tak ISKP, zegt oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen.
ISKP - voluit Islamitische Staat Khorasan Provincie - houdt zich vooral op in de regio Afghanistan, Pakistan en Iran.
Grote aanslag
"We hadden al een tijdje niet meer zo'n grote aanslag gezien van IS", zegt Hans Jaap Melissen. Als oorlogsverslaggever voor onder andere EenVandaag deed hij verslag van de strijd tegen IS in Syrië en Irak.
In 2015 publiceerde Melissen een boek over Islamitische Staat met de titel IS - tot alles in staat, waarvoor hij zich verdiepte in de terreurgroep. Hoewel IS de aanslag officieel heeft opgeëist, zit 'IS-dependance' ISKP achter de aanslag, vermoedt hij.
'IS wil groter gebied'
"Khorasan, de 'K' in ISKP, is een oude regio in Centraal-Azië, uitgestrekt over delen van Iran, Afghanistan, Turkmenistan en Tadzjikistan", vertelt Melissen.
De naam verwijst naar de oude glorietijd van de historische regio, die plaatsvond tussen de 3de en 7de eeuw, deels in de pre-islamitische tijd. "IS wil een groter gebied in handen dan waar het Westen nu de lijnen heeft getrokken."
Dit weten we tot nu toe over de aanslag in de Crocus City Hall
- Afgelopen vrijdagavond drongen meerdere zwaarbewapende mannen de Crocus City Hall in Kasnogarsk, een voorstad van Moskou, binnen. Ze openden het vuur op mensen in de entreehal en deden vervolgens hetzelfde in de concertzaal. Ook lieten ze explosieven afgaan, waardoor er een grote brand ontstond.
- Het aanwezige publiek wachtte op dat moment op de start van een uitverkocht concert van de Russische rockband Picnic. In de zaal konden 6.500 mensen.
- Gisteravond laat meldden persbureaus Reuters en AFP op basis van een Telegrambericht van Islamitische Staat (IS) dat de terreurgroep achter de aanval in het muziektheater zou zitten. Amerikaanse functionarissen bevestigden dat later. Het zou gaan om de ISKP, de Islamitische Staat Khorasan Provincie.
- Ondanks dat IS de aanslag heeft opgeëist, wijst de Russische president Poetin naar Oekraïne als verantwoordelijke. Mede omdat, volgens de Russische veiligheidsdienst FSB, vier inmiddels gearresteerde terroristen op weg waren naar de grens met Oekraïne en dat ze contacten hadden in Oekraïne. Over IS zwijgt Poetin tot nu toe.
- Het dodental na de aanslag is op het tijdstip van publicatie van dit artikel opgelopen tot boven de 130, volgens het Russische onderzoeksteam dat de aanslag onderzoekt. Daarnaast zijn er meer dan 100 gewonden en zijn er 11 mensen aangehouden.
Honderden aanslagen
ISKP pleegde de afgelopen 10 jaar honderden aanslagen, voornamelijk op Afghaans grondgebied. "Mensen zien de taliban (die nu de macht hebben in Afghanistan, red.) en ze zien IS en denken: 'Dat zijn allemaal radicale figuren met hetzelfde gedachtegoed'", zegt Melissen.
Maar dat ligt genuanceerder: "IS gaat altijd een stap verder. Die vinden de taliban eigenlijk maar gematigde figuren en zien ze als vijand. Daarom plegen ze ook aanslagen op de taliban", legt hij uit.
Relatie met de taliban
Ook op Russisch grondgebied pleegde de IS-tak eerder aanslagen. Volgens Melissen zijn daarvoor verschillende redenen aan te wijzen.
"Zo zetten de Russen kleine stappen richting de taliban, om te kijken of ze handelsroutes kunnen openen met Afghanistan", weet Melissen. "Het is nog een beetje een symbolische relatie, maar de Russen staan minder vijandig tegenover de taliban dan voor IS geldt."
Steun aan Assad
Daarnaast is ISKP niet blij de opstelling van Rusland in Syrië. "Ze steunen de Syrische president Assad, iets wat kwaad bloed zet bij IS." En vlak de rol van Rusland in het verleden niet uit, vervolgt de oorlogsverslaggever.
"Rusland heeft een verleden met het gebied waar IS, en zeker ISKP, voor opkomt. Ze hebben daar gevochten tegen moslims. Zo ziet ISKP dat." Ook de Tsjetsjeense Oorlogen in de jaren 90 en 00 werken door, denkt Melissen. "Die waren ook tegen een moslimbevolking gericht."
Meer aanhoudingen in Europa
Of de aanslag op de Russische concerthal geradicaliseerde moslims in West-Europa zal 'inspireren' is nog moeilijk te zeggen.
De laatste jaren was er in Europa wel een toename van het aantal aanhoudingen die verband houden met terrorisme vanuit ISKP, maakte de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) eerder bekend. Die toename duidt volgens de NCTV op 'een hogere aanslagdreiging vanuit ISKP richting Europa'.
'Aanslag is groot reclameblok'
Melissen ziet de trend ook en sluit een olievlek-effect niet uit. "Een geslaagde aanslag - en dat is deze denk ik vanuit een terroristisch perspectief - is eigenlijk een reclameblok voor werving voor nieuwe mensen."
"Daarmee laat je zien dat je een machtige organisatie bent."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.