Na dagen vol speculaties is Nancy Pelosi vandaag aangekomen in Taiwan. Het is voor het eerst in 25 jaar dat zo'n hoge Amerikaanse functionaris het land bezoekt. Een bewuste provocatie van de Amerikanen. Amerika-verslaggever Tom van 't Einde legt het uit.
Een paar maanden geleden haalde president Biden zich al de woede van China op de hals. Hij zei dat de Verenigde Staten Taiwan verdedigen bij een aanval door China. Die woorden werden later afgezwakt, maar nu Pelosi voet aan land zet, is duidelijk dat het Biden ernst is. Pelosi is na Biden en vice-president Kamala Harris de belangrijkste politicus van Amerika.
1. Waarom is dit bezoek zo beladen?
De Chinezen beschouwen Taiwan als een afvallige provincie en doen er al decennia alles aan om het land te isoleren. Onder druk van China zijn er amper diplomatieke betrekkingen met Taiwan en de Chinezen blokkeren lidmaatschappen van internationale organisaties.
Het bezoek van hooggeplaatste buitenlandse politici doorkruist dat beleid en legitimeert de onafhankelijkheid van Taiwan. Hoe belangrijk dat voor China is, zagen we ook al in 1995. Toen bracht de president van Taiwan een bezoek aan de Verenigde Staten. China reageerde door meerde raketten af te vuren in de richting van Taiwan. De crisis eindigde pas toen de VS twee vliegdekschepen stuurde.
De afgelopen jaren is het aantal provocaties van China richting Taiwan sterk toegenomen. Chinese straaljagers schenden tientallen keren per dag het Taiwanese luchtruim en de angst neemt toe dat het vroeg of laat tot een gewapend conflict komt.
Sinds Xi Jingping in 2012 aan de macht is gekomen, is duidelijk dat China de onafhankelijkheid van Taiwan niet meer gedoogt. Op de honderdste verjaardag van de Communistische Partij noemde hij 'hereniging' met Taiwan een 'onwankelbare historische opdracht'. Xi Jingping moet niets hebben van de Amerikaanse bemoeienis en waarschuwde eerder al dat de Amerikanen 'niet met vuur moeten spelen'.
2. Waarom doet Nancy Pelosi dit?
De leider van de Democraten in het Congres is al 40 jaar een uitgesproken criticus van de Chinese overheid. In 1991 ontrolde ze een banner op het Tiananmenplein in Peking om slachtoffers te herdenken nadat een studentenprotest op het plein bloedig uit elkaar was geslagen.
In de jaren die volgden, had ze een ontmoeting met de Dalai Lama en in 2019 sprak ze zich ook al uit voor de pro-democratische demonstranten in Hongkong. Bij haar aankomst in Taiwan zei Pelosi: "De Amerikaanse solidariteit met het Taiwanese volk is groter dan ooit, omdat de wereld een keuze moet maken tussen autocratie en democratie."
Met die woorden doelt Pelosi onmiskenbaar op de invasie van Oekraïne door Rusland. De Amerikanen willen een duidelijk signaal afgeven dat ze het niet accepteren als Taiwan hetzelfde overkomt.
De Amerikanen kozen er lang voor om hun beleid rond Taiwan vaag te houden om China niet tegen de haren in te strijken, maar die terughoudendheid is van tafel. Op de achtergrond speelt de vraag welk land het machtigste land ter wereld is. Met het bezoek van Pelosi wil de regering Biden duidelijk maken dat zij nog steeds de regie in handen hebben en zich niet laten afschrikken door de provocaties van China.
3. Hoe groot is de kans dat China militair ingrijpt?
De verwachting is dat China straaljagers richting Taiwan stuurt als provocatie. Ook zouden de Chinezen van plan zijn om raketoefeningen te houden in de internationale wateren rondom het eiland. Een direct militair ingrijpen ligt niet voor de hand.
Uit voorzorg hebben de Amerikanen vier Amerikaanse marineschepen voor de Oostkust van Taiwan gestationeerd. Een hooggeplaatste Amerikaanse militair zei daar eerder deze week tegenover persbureau Reuters over: "Ze kunnen elk moment in actie komen als dat nodig blijkt."
De Chinese overheid reageerde kort nadat Pelosi geland was met een felle verklaring: "Het bezoek ondermijnt de soevereiniteit van China en slaat de fundering weg onder de goede relatie die we hebben met de Verenigde Staten."
De regering-Biden doet alsof er weinig aan de hand is. Volgens president Biden is zijn beleid ten opzichte van Taiwan niet veranderd. Woordvoerder John Kirby van de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad zei vandaag in een verklaring dat hij niet verwacht dat China het op een serieuze crisis laat aankomen.
4. Wat hopen de Amerikanen te bereiken?
Wat we nu zien is een potje armdrukken op het allerhoogste niveau: wie heeft het in de wereld voor het zeggen? De Amerikanen trekken met het bezoek van Nancy Pelosi een duidelijke grens en maken onomwonden duidelijk dat het land militair ingrijpen in Taiwan door China niet accepteert.
Of dit een verschil maakt, is maar zeer de vraag. In de lente wordt Xi Jingping waarschijnlijk opnieuw gekozen als leider van de Chinese Communistische Partij. Zijn belangrijkste doel is en blijft hereniging met Taiwan.
De angst onder Amerikaanse veiligheidsadviseurs is groot dat Xi Jingping in aanloop naar het partijcongres een daad wil stellen met meer provocaties richting Taiwan. De Amerikanen hopen dat met dit bezoek te voorkomen.
Ondanks de oorlogszuchtige taal uit Peking hebben de Amerikanen er vertrouwen in dat hun missie slaagt. Of dat gevoel terecht is, moeten we afwachten. Uit China komen geluiden dat Xi Jingping dit bezoek als een vernedering ziet en daarom juist krachtig gaat reageren.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.