Waar belandt het gestolen koper uiteindelijk? En andere vragen over koperdiefstal beantwoord

Treinen die niet rijden, vernielde kunstwerken en beschadigde bliksemafleiders: koperdiefstal kan voor flinke problemen zorgen. We vroegen wat jullie hierover wilden weten.

Econoom Edin Mujagić en directeur van Metaal Recycling Federatie (MRF) Lennert Vermaat geven antwoord op jullie vragen. Mujagić houdt zich bezig met de marktwaarde van producten en materialen, waaronder koper.

1. Waar belandt uiteindelijk het gestolen koper?

Koper zit in ontzettend veel producten, begint Mujagić. "Ga maar eens in je woonkamer staan en kijk om je heen: televisies, computers, telefoons en audio-apparatuur, potten, pannen, bedrading: noem maar op. Er zijn dus ontzettend veel fabrikanten die baat hebben bij de inkoop van koper om het vervolgens te verwerken in artikelen.

"Uiteindelijk wordt het gestolen koper, via-via of direct, bij metaalhandelaren aangeboden." Zij zijn verantwoordelijk voor het herwinnen van koper en andere metalen uit schroot en maken deze weer geschikt voor industriële toepassingen, legt Mujagić uit.

"Maar", gaat Vermaat verder. "Naast dat veel koper bij zulke bedrijven belandt, vermoed ik dat er ook veel koper in het buitenland terechtkomt."

2. Maakt een bedrijf (dat koper aanneemt) zich dan schuldig aan heling?

Heling betekent dat iemand gestolen goederen verwerft, voorhanden heeft of verkoopt, en het is strafbaar onder de wet. "Als een fabrikant gestolen koper aanneemt, maakt hij zich dan ook schuldig aan heling. Als welwillend bedrijf denk je dus wel twee keer na voordat je bewust gestolen goederen inkoopt", zegt Vermaat.

"Normaal gesproken werkt het zo dat, als je als persoon het vermoeden hebt dat iets niet legaal is, je een melding moet maken bij de politie", vult Mujagić aan. "Maar dat de politie zou worden ingelicht met de melding: 'Nou, hier staat iemand met wel heel veel koper,' is een situatie die zich voordoet in een ideale wereld."

"In werkelijkheid zijn er vermoedelijk genoeg mensen die denken: het ziet er misschien niet helemaal koosjer uit, maar als ik het voor een schappelijk prijsje kan krijgen, doe maar!"

Vermaat vult aan: ''En dan krijgt helaas de gehele branche met imagoschade te maken.''

3. Hoe zit het met legitimatie bij het inleveren van koper?

"Sinds 2012 geldt er in Nederland een regeling die vereist dat wanneer je koper inlevert bij metaalbedrijven, je je ID moet tonen", legt Vermaat uit. Deze gegevens moeten worden geregistreerd. "De regeling is met name in het leven geroepen om koperdiefstal af te schrikken en om het uiteindelijk makkelijker te maken om verdachte transacties op te sporen."

Veel bedrijven houden zich daar dan ook aan, vervolgt Vermaat. "Zij staan namelijk onder toezicht. Zo controleren milieu- en omgevingsdiensten of de regels wel worden nageleefd. Als detailhandelaar ben je dan ook verplicht om deze regels te volgen: doe je dat niet, dan ben je in overtreding."

Daarnaast is er een certificeringsregeling voor bedrijven die lid zijn van de Metaal Recycling Federatie (MRF). Deze bedrijven worden gecontroleerd door derde partijen, wat betekent dat ze moeten kunnen aantonen dat ze de gegevens van inleveraars correct hebben genoteerd. "Dit systeem helpt om de transparantie en legaliteit in de koperhandel te waarborgen."

4. Hoe wordt er opgetreden tegen bedrijven die het koper innemen?

Dan krijg je een behoorlijke boete, zegt Vermaat. "Je kunt ook een hoge boete krijgen als blijkt dat de gegevens van de koper-aanbieders niet goed zijn geregistreerd."

De directeur van MRF vertelt over meldingen van koperdiefstal: "We hebben een meldpunt voor diefstal binnen de branchevereniging. Wanneer een partij te maken krijgt met diefstal - of het nu gaat om een groot kunstwerk of onderdelen van leidingen uit zonneparken - sturen we direct een bericht naar al onze leden. Op deze manier blijven zij op de hoogte van recente incidenten en kunnen ze extra alert zijn."

Niet iedereen houdt zich altijd aan de identificatieplicht en andere maatregelen. Daardoor geldt als koper binnen Nederland wordt gestolen en ook hier weer wordt doorverkocht, het lastig kan zijn om dieven en illegale verkopers op te sporen", merkt Mujagić op. "Wordt het koper vervolgens naar het buitenland verkocht, dan wordt het vrijwel onmogelijk om de herkomst en verhandelde partijen te traceren. Deze internationale factor maakt het toezicht en de opsporing extra uitdagend."

5. Is er een alternatief materiaal voor koper om het stelen van dit metaal minder aantrekkelijk te maken voor dieven?

Nee, er is eigenlijk geen alternatief voor koper, zegt Vermaat. "Koper wordt met name in de spoorlijnen van de trein gebruikt, omdat het zo'n goede stroomgeleider is."

"Als er een rendabel en kostentechnisch acceptabel alternatief was geweest, werd het al lang op grote schaal gebruikt, maar eigenlijk geldt dat je niet om koper heen kunt", voegt Mujagić nog toe.