Voormalig NAM-medewerker: 'Oude gasputten lekken giftige stoffen in bodem en drinkwater'

Gerrit Wigger schrok toen hij namens de NAM oude gas- en olieputten onderzocht. Hij ontdekte lekkages waarbij gas, olie en chemicaliën weg kunnen lekken en waarschuwde zijn werkgever. Er werd niets mee gedaan. "Bijna geen put is goed en integer gebouwd."

'Niet integer', het is de term die de gas- en oliesector gebruikt voor putten die in het midden van de vorige eeuw met slecht cement zijn aangelegd en nu in slechte conditie zijn. En dat zijn er nogal wat. Het cement brokkelt af, waardoor stalen pijpen in de put kunnen doorroesten en gaan lekken. En dat vormt een risico voor de kwaliteit van het grondwater.

'In principe kunnen ze allemaal lekken'

Gerrit inspecteerde als ingenieur in opdracht van de NAM de toestand van oude mijnputten en schrok van wat hij aantrof. "Toen ik het veiligheidsonderzoek naar de putten deed, werd duidelijk dat bijna geen enkele put goed en integer is gebouwd", vertelt hij. "Dus als u vraagt: 'Zijn ze allemaal lek?' Ja, in principe kunnen ze allemaal lekken."

In principe, want een lekkage stel je niet zomaar even op het oog vast. "Je hebt te maken met een lekkage die direct optreed nadat put geboord is. Daarna gaat het lekkageproces van start, maar dat kan decennia duren", legt Wigger uit. Zo zijn er voorbeelden waar pas na 50 of 60 jaar een put aan het maaiveld zichtbaar gebreken vertoont. "En dan komen milieuverontreinigingen naar boven."

'Niet opgewassen tegen vervuiling van de NAM'

Vlakbij het nationaal park Weerribben - Wieden ligt zo'n oude gasput. Zowel de grond om, als het grondwater onder deze gasput is ernstig verontreinigd als gevolge van jarenlange gaswinning door de NAM. GroenLinks-statenlid Robert Jansen trok hierover al in 2015 aan de bel. "Die vervuiling zit hier in de grond en kan je niet zien."

De komende winter wordt de gasput door de NAM schoongemaakt, en dat is hoog tijd, vindt Jansen: "Hier zit barium in de grond, en xyleen, benzeen en olie. Daar kun je je lol mee op. Die giftige stoffen kunnen van invloed zijn op natuur, op mensen die hier wonen, op de boeren. Die gebruiken het grondwater als drinkwater voor het vee. Daar worden de dieren doorgaans niet gezonder van. Het natuurgebied is een kwetsbare omgeving die niet is opgewassen tegen de vieze verontreiniging van de NAM."

Risico's voor het drinkwater

Dat er grote risico's kleven aan lekke en oude boorputten, onderschrijft de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland (Wevin) in een studie over grondwater, drinkwater en mijnbouw. Oude, lekkende mijnbouwputten hebben volgens Wevin mogelijke gevolgen voor de kwaliteit van het drinkwater.

Ook het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) bevestigde afgelopen februari dat mijnbouwputten kunnen lekken. Bij olie- en gasputten speelt veroudering van cement inderdaad een rol, zo legt een woordvoerder uit. Het SodM zegt daarom het toezicht te gaan intensiveren en er 'nadrukkelijk op toezien dat het relatief grote aantal gebreken aan putten in de sector gas en ondergrondse opslag zal verminderen. Behalve intensivering krijgt elk bedrijf volgens het SodM 'te maken met een jaarlijkse inspectie op het beheer van de integriteit van de putten'.

Geen actie door de NAM

De bevindingen van oud-medewerker Wiggers waren ronduit alarmerend, maar de NAM besloot er volgens hem niets mee te doen. Sterker nog, naar eigen zeggen leidden zijn meldingen zelfs tot zijn vertrek bij het gasbedrijf. Het is reden voor de oud-NAM-medewerker nu te pleiten voor een uitgebreid veiligheidsonderzoek van alle mijnbouwputten. Zowel oud als nieuw, op het land, maar ook bij booreilanden in de Noordzee. Onveilige putten moet volgens hem gerepareerd worden en verontreiniging opgeruimd.

Evert Hassink van Milieudefensie onderschrijft Wiggers verhaal en analyse en spreekt ook zijn zorg uit. "Er zijn in Nederland duizenden putten die nog moeten worden schoongemaakt en de NAM stelt dat uit." Hij is bang dat gasbedrijven hun verantwoordelijkheid ontlopen als de gaswinning stopt en zij zich terugtrekken zonder de verontreiniging op te ruimen. "De rekening voor sanering komt dan bij de belastingbetaler terecht."

'We weten goed wat de conditie van onze putten is'

Zelf zegt de NAM de eigen mijnbouwputten nauwgezet in de gaten te houden. "Wij monitoren al onze 3300 mijnbouwputten. Ook de oude putten worden in de gaten gehouden en daarom weten we goed wat de conditie van onze putten is. Als er een probleem is zetten we de put stil en gaan we die repareren."

De NAM is naar eigen zeggen van plan om in de komende jaren 70 oude gas- en olieputten te gaan schoonmaken en afbreken. Wanneer en hoe dat gaat gebeuren kan de NAM niet zeggen.