'Voel me veel jonger dan mijn kalenderleeftijd': 70-plussers over waarom ze langer doorwerken

Op je oude dag achter de geraniums zitten? Dat is voor veel ouderen eerder een schrik- dan een droombeeld. Het aantal 70-plussers dat doorwerkt neemt zelfs al jaren toe. We spraken met een aantal van hen: "Ik kan me niet vermaken thuis."

Ook socioloog Paul Schnabel (75), chauffeur Ed Zegers (76), telefoniste Marianne de Zeeuw (77), actrice Jetty Mathurin (72) en midgetgolfbaan-eigenaar Frieda van Dam (71) werken door. Ze zijn niet meer fulltime aan de slag, maar werken wel nog enkele dagen per week. En daar profiteren zijzelf én de samenleving van, vertellen ze.

Meer werkende ouderen

Over de latere levensfase wordt doorgaans nogal zorgelijk gesproken: het is de tijd van toenemende eenzaamheid en kwetsbaarheid, en van meer en meer afhankelijkheid van anderen en de zorg. Maar een blik op de statistieken van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laat ook iets anders zien: de arbeidsparticipatie van 70-plussers nam sinds 2018 toe in één stijgende lijn.

Tussen 2018 en het eerste kwartaal van dit jaar is het aantal werkenden boven de 70 toegenomen van 85.000 naar 127.000 mensen. In die periode nam ook het percentage 70-plussers in de totale bevolking toe, dus de gestegen arbeidsparticipatie op hogere leeftijd is deels ook een effect van de vergrijzing.

'Kalenderleeftijd klopt niet met gevoel'

Paul Schnabel was van 1998 tot 2013 directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en zat daarna ook nog enkele jaren in de Sociaal-Economische Raad (SER) en de Eerste Kamer. Nu werkt hij 2 dagen per week in de Commissie sociale veiligheid en integriteit (CiF) van het ministerie van Financiën. In de tussentijd schreef hij ter gelegenheid van de 100ste sterfdag van Louis Couperus ook nog een boekje over de schrijver.

En dat is nog maar een deel van zijn werkzaamheden. "Ik ben nu 75 en het is prima", vertelt hij. "Ik heb dat met veel leeftijdgenoten gemeen: we zijn verbaasd dat de kalenderleeftijd niet klopt met ons gevoel. Mijn eigen grootouders waren heel anders oud dan dat wij nu zijn."

Skispullen op Marktplaats

Alle 70-plussers met wie EenVandaag sprak, gaven aan dat ze geluk hebben met hun lijf. Ze zijn tot nog toe fit en helder gebleven. Volgens Schnabel heeft dat deels met leefstijl te maken. "We zijn veel gezonder, bijna niemand rookt nog, bijvoorbeeld. Dat deed ik vroeger al niet, maar dan moest ik altijd uitleggen dat ik heus geen astma had."

Aan de andere kant ziet de oud-SCP-directeur wel dat de verschillen tussen mensen groter worden op deze leeftijd. "De een is echt op als 'ie 75 is en de ander loopt nog een marathon. Op deze leeftijd worden de skispullen natuurlijk wel zo'n beetje op Marktplaats gezet."

Liever niet achter de geraniums

Ed Zegers ervaart thuis hoe groot het onderlinge verschil kan zijn. De chauffeur zit nog 3 tot 4 keer per week op de vrachtwagen, terwijl zijn vrouw gezondheidsproblemen heeft gekregen. "Als zij me nodig heeft, dan stop ik", zegt Zegers. Maar zo lang dat nog niet het geval is, gaat hij graag volop aan het werk. Want toen hij na zijn pensionering even thuis zat, was dat geen doorslaand succes.

"Mijn vrouw en ik spraken af om samen dingen te gaan doen. Maar als we 100 kilometer verderop gingen winkelen dacht ik: waarom doen we dat niet in Breda? Daar zijn dezelfde winkels en daar zijn we met 10 minuten." Gezamenlijk besloten ze dat het beter was als hij weer ging werken en dat doet hem enorm goed: het is goed voor zijn stemming en hij heeft veel aan het contact met zijn werkgever.

Pensioen betekent niet altijd 'eindelijk genieten'

Niet elke 70-plusser wil doorwerken. Paul Schnabel zegt het goed te begrijpen dat sommigen het wel mooi vinden na hun pensionering. De socioloog denkt daarbij aan 'veel mensen voor wie het werk geen grote intrinsieke bevrediging heeft, maar die doen wat er gedaan moet worden en om vijf voor vijf hun jas pakken en de deur uitlopen'. "Dan kan ik me voorstellen dat het een opluchting is om na al die jaren te kunnen stoppen", zegt hij.

"Maar gelukkig is de maatschappelijke houding tegenover doorwerken wel wat veranderd. Het wordt gewoner gevonden dat je zegt te blijven werken, mensen reageren veel positiever dan vroeger", merkt hij. Toen ik wegging bij het SCP zei iemand tegen me: 'Dan kun je eindelijk genieten.' Ik vond dat bijna een belediging, want ik heb altijd interessant en bevredigend werk gehad. Het is heel prettig om dat deels door te kunnen zetten zonder dat het werk nog een levensdoel is."

'Kan me niet vermaken thuis'

Dat geldt ook voor Marianne de Zeeuw, die sinds 12 jaar telefoniste is bij het technische bedrijf Dräecher. "Ik werk een paar keer per week als oproepkracht en soms in de werkplaats." Nog voordat ze 65 werd gaf De Zeeuw zich op als werkzoekende bij het uitzendbureau Actief 65+. "Ik heb vanaf mijn 15de gewerkt, fulltime, en ben nooit gestopt. Ik kan me niet vermaken thuis. 's Zomers wel, maar in de andere seizoenen niet."

"Bij Dräecher heb ik collega's die 30 jaar jonger zijn dan ik, en daar ga ik mee op stap", vertelt De Zeeuw. Haar ouders deden het - toevallig of niet - ook zo. "Mijn vader heeft lang doorgewerkt na zijn pensioen en mijn moeder solliciteerde bij een friettent toen ze 77 was. Daar heeft ze toen gelogen dat ze 10 jaar jonger was", lacht ze.

'Ideeën van grijze mannen vervagen'

Dat je doorwerkt, zorgt automatisch voor contact met jongere generaties, merkt ook actrice Jetty Mathurin. En daar geniet ze van: "Ik vind het inspirerend om met de volgende generatie te werken. Volgens mij hebben de jonge mensen van nu meer ruimte in hun hoofd, in hun ziel en in hun hart. Ik zie dat de ideeën van die oude grijze mannen aan het vervagen zijn."

De actrice is met haar werk in een tweede jeugd beland: zo stond ze het afgelopen seizoen in het bejubelde toneelstuk 'The Story of Travis' en speelt ze in een tv-serie. Verder is er voor haar - als vrouw van kleur - nog een andere positieve verandering: "Bij de visagie weet tegenwoordig ook een witte visagiste goed hoe ze om moet gaan met mijn huidskleur. Ze kan dat zonder me 'grijs' te maken. Vroeger wisten ze daar niets over en deed ik vaak mijn eigen visagie."

Huppelend naar werk

Frieda van Dam stapt op haar 71ste rustig op de maaimachine om het terrein rond haar midgetgolfbaan in Muiderberg bij te werken. Op de snikhete dagen aan het begin van deze zomer stond ze daar nog in haar eentje koffie, thee en limonade te schenken in het kleine bijgebouwtje met terras.

"Ik ga nog steeds huppelend naar mijn werk en ga ook huppelend terug. Als ik tenminste leuke mensen heb meegemaakt", vertelt ze. "Dat is voor mij het belangrijkste: dat je leuke contacten en gesprekken hebt met klanten."

Luisteren naar je lichaam

Net als bij Schnabel loopt de kalenderleeftijd van Van Dam uit de pas met haar gevoel. "Als ik vertel dat ik 71 ben, lijkt het alsof ik het over iemand anders. Dat komt doordat het niet zo voelt. Nu moet ik wel zeggen dat die warme dagen me wel hebben gesloopt. Ik heb toen roofbouw op mijn lijf gepleegd. Vroeger stond ik 12 uur te buffelen, dat doe ik niet meer."

Actrice Jetty Mathurin merkt dat ook: haar lijf wil soms dat ze gas terugneemt. "Soms als ik pijn heb, mijn onderrug voel, dan weet ik dat ik me wel 30 kan voelen, maar mijn lijf is dat niet meer. Het is wel van belang om daarnaar te luisteren en soms hulp in te roepen."

'Nergens meer rekening mee houden'

Financiële noodzaak is niet wat deze 70-plussers primair drijft, maar het inkomen komt wel van pas. Bovendien nemen zij ook iets mee naar de werkvloer. Ervaring, benadrukt oud-SCP-directeur Schabel. "Ik ben wel wat minder vlug op de computer dan mensen van 50 jaar jonger, maar ik weet wel hoe ik een moeilijke brief moet schrijven, dat doe ik zo."

Ook heb je als oudere werknemer een zekere mate van rust, merkt hij. "Het hoeft allemaal niet meer zo. Je hoeft niks meer te winnen. En voor mezelf geldt dat ik nu wel vaak directer ben. Ik hoef nergens rekening mee te houden. Als ik iets vind dan zeg ik het gewoon."