Op een partijcongres trapt het CDA vanmiddag officieel de campagne voor Provinciale Statenverkiezingen af. Een van de belangrijkste thema's in die campagne is de stikstofcrisis. Het is een onderwerp dat de christelijke partij lijkt te splijten.
We vroegen politiek commentator Joost Vullings wat er precies aan de hand is.
Lijsttrekkers tegen stikstofdoelen
Eerder deze week bleek uit een rondgang van EenVandaag dat 7 van de 12 provinciale CDA-lijsttrekkers zich tegen het stikstofbeleid van het kabinet keren. Zij willen niet vasthouden aan het doel om de stikstofuitstoot in Nederland met minstens de helft te hebben verminderd in 2030.
Ook CDA-lijsttrekker in Friesland, Friso Douwstra, wil niet vasthouden aan de deadline van het kabinet. "Ik staar me absoluut niet blind op een jaartal", zegt hij. "Het gaat mij erom dat we goede plannen met elkaar maken. En of het dan 2031 of 2037 wordt, het zal mij - heel eerlijk gezegd - een worst wezen."
'Uitstralen dat partij één is'
Het kabinet, waar het CDA een van de vier regeringspartijen van is, heeft meer haast en wil dat de stikstofdoelen over 7 jaar gehaald worden. En dat brengt landelijke CDA-politici in Den Haag in een lastige positie, ziet politiek commentator Joost Vullings.
Al proberen ze volgens hem naar buiten uit te stralen dat de partij één is. "In Den Haag zeggen ze: 'De provincies staan helemaal niet lijnrecht tegenover ons. Wopke Hoekstra heeft gezegd dat 2030 niet heilig is en dat zeggen onze mensen in de provincies ook.' 'Samen proberen we het beleid een beetje bij te sturen', is de boodschap."
Met twee stemmen spreken?
Toch is het maar de vraag of die houding lang houdbaar is, zegt Vullings. "Hoekstra kan dit geluid niet laten horen in Den Haag, want als hij dat wel doet, dan zijn de poppen echt aan het dansen. Dan is er mot in de coalitie."
Het gevolg is dat de CDA-leider met met meel in de mond gaat praten als hij naar het stikstofbeleid wordt gepraat. En dat is niet goed voor de partij, benadrukt de politiek commentator: "Kiezers krijgen dan een CDA te zien dat toch een beetje met twee stemmen praat."
Vertrouwen in Wopke Hoekstra
Het vertrouwen dat CDA-kiezers hebben in partijleider Wopke Hoekstra is met 42 procent ronduit laag. Uit onderzoek onder mensen die bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 op het CDA hebben gestemd, blijkt dat ongeveer de helft weinig of geen vertrouwen in hem heeft.
"Hoekstra onderscheidt zich hiermee in negatieve zin van de andere partijleiders", zegt Charlotte Nijs van het Opiniepanel. "Er is geen andere partijleider over wie slechts een minderheid van de 'eigen' kiezers positief denkt."
'Het wringt aan alle kanten'
"Ze proberen het één te laten lijken, maar het wringt aan alle kanten", zegt Vullings. "Je ziet dat het CDA misschien intern wel het idee heeft dat ze het met elkaar eens zijn over dit onderwerp, maar dat kan Hoekstra niet naar buiten uitdragen."
Het CDA lijkt nu dan ook een campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen te gaan voeren waarin politici in de provincies iets anders over de stikstofplannen zeggen dan de politici in Den Haag. "En dat is voor kiezers natuurlijk wel verwarrend, terwijl die in het algemeen juist van duidelijkheid houden."
Mogelijke heibel
Bovendien is deze 'strategie' volgens hem ook riskant voor na de verkiezingen. Vullings: "Stel nou dat dit geluid, dat in de provincies mogelijk heel populair is, tot succes leidt voor het CDA. Dan zeggen die provinciale lijsttrekkers: 'Kijk eens, wij zijn gekozen op dat kritische stikstofgeluid.' Dan verwachten zij natuurlijk dat ze ook in Den Haag dat geluid gaat laten horen."
"En dan heb je binnen de coalitie echt een probleem", verwacht de politiek commentator. "Je ziet nu al allerlei D66-politici best heftig reageren op dit geluid. Daar hebben ze juist zoiets van: de provinciale politici moeten eens gaan leveren."
Rechters fluiten politiek terug
Maar in de provincies wijzen ze juist naar Den Haag. "Daar zeggen ze: 'Het wordt tijd dat stikstofminister Christianne van der Wal eens gaat leveren.' Maar in het kamp van de minister hoor je juist: 'De provincies moeten eens gaan leveren.' Er zit een enorme botsing aan te komen en die clash gaat dit jaar vroeg of laat tot een kookpunt komen", verwacht Vullings.
En dat terwijl er ondertussen weinig speelruimte is om de stikstofdoelen bij te stellen, benadrukt hij. "Er is nu een wet die de deadline op 2035 heeft gezet en er komt een nieuwe wet aan die dat naar 2030 haalt. Tegelijkertijd zien we iedere keer dat rechters heel streng zijn en alles terugfluiten. Zij zeggen gewoon: 'Wat jullie ook verzinnen als politiek, het kan niet.'"
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.