In 10 jaar tijd is het aantal verkeersongelukken waarbij alcohol in het spel is meer dan verdubbeld. In 2022 belandden er hierdoor 6.000 mensen met zwaar letsel op de spoedeisende hulp. Opvallend is dat het aantal alcoholfuiken juist al jaren daalt.
"Het is helaas geen verrassing voor ons", reageert Saskia de Craen van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) op de nieuwe cijfers van kenniscentrum VeiligheidNL. "We zien dat het aantal bestuurders dat met alcohol op achter het stuur stapt toeneemt. Dat is de afgelopen 5 jaar verdubbeld."
'Forse stijging is zorgelijk'
Het stijgende alcoholgebruik is goed zichtbaar op de spoedeisende hulp (SEH) in ziekenhuizen. Artsen krijgen daar steeds vaker te maken met ernstig letsel door alcoholgebruik in het verkeer. Reden voor demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen van Volksgezondheid om verder onderzoek te laten doen.
Daaruit blijkt dat een groot deel van de slachtoffers jonger is dan 25 jaar. "Al met al blijft het aantal behandelingen op een SEH waarbij alcohol betrokken is verontrustend", schrijft Van Ooijen in een Kamerbrief naar aanleiding van het onderzoek. "De forse stijging van het aantal ongevallen door alcohol is zorgelijk."
Veel minder alcoholfuiken
De SWOV heeft 'een sterk vermoeden' dat het toegenomen aantal ongelukken met beschonken bestuurders te maken heeft met het afnemende aantal alcoholfuiken. Dat er veel minder wordt ingezet op dit soort controles, bevestigt de politie aan EenVandaag. Zo waren er in 2013 in totaal 5.431 alcoholfuiken met minimaal twee agenten, 10 jaar later waren het er nog 1.317.
Deze manier van controleren is namelijk achterhaald, verklaart portefeuillehouder verkeer bij de Nationale Politie Willybert Oor de afname. "Het heeft geen zin meer om een grote alcoholfuik neer te zetten. Mensen waarschuwen elkaar via social media en die fuik is dan binnen enkele minuten kapot."
'Informatiegestuurde' controles
De politie controleert volgens hem daarom nu meer 'informatiegestuurd'. "Dus wanneer we weten dat ergens een festival is, of wanneer de sportclubs leeglopen. Op dat soort momenten controleren we. En bij aanrijdingen geldt natuurlijk: botsen is blazen."
Het terugbrengen van het aantal alcoholfuiken vindt De Craen jammer. "Wij geloven dat ze wel degelijk belangrijk zijn. Bij verkeershandhaving is het niet zo belangrijk hoeveel mensen je van de weg haalt, het gaat vooral om de preventieve werking." Dat zo'n controle snel 'uitlekt', is volgens haar niet zo erg: "Via social media kan je juist de doelgroep bereiken die je in dit geval wil bereiken."
'Kans erg klein dat je gepakt wordt'
Uit onderzoek van EenVandaag onder leden van het Opiniepanel blijkt dat 1 op de 10 ondervraagde automobilisten het afgelopen jaar met drie of meer glazen alcohol op een auto heeft bestuurd. Dat is meer dan de toegestane hoeveelheid. Bijna 80 procent van de bestuurders geeft aan dat de pakkans erg klein is. Ze hebben het idee dat er steeds minder gecontroleerd wordt.
De SWOV ziet in de panelcijfers een bevestiging van haar standpunt. "Met een grote zichtbare alcoholfuik laat je heel goed zien dat je toezicht houdt op de weg. En dan zal een bestuurder de volgende keer besluiten om alternatief vervoer te regelen of niet te drinken", zegt De Craen.
Over het panelonderzoek
Het onderzoek is gehouden tussen 8 en 10 januari 2024. Aan het onderzoek deden 27.589 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee, waarvan 23.629 aangaven automobilist te zijn. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Het Opiniepanel bestaat uit 80.000 leden.
Fuiken kosten veel politie-inzet
Toch steunt demissionair minister Dilan Yeşilgöz van Justitie en Veiligheid het standpunt van de politie om minder in te zetten op grootschalige controles. Ook zij geeft aan dat waarschuwende berichten op social media de belangrijkste reden zijn om geen alcoholfuiken meer op te zetten.
Maar ook de druk die de fuiken op de politie leggen speelt hierin een rol, laat ze weten: "Hierbij kan de gevraagde politie-inzet versus beschikbare capaciteit ook een rol spelen. Deze keuzes worden op lokaal en regionaal niveau gemaakt."
'We moeten iedere dag keuzes maken'
Daar is hoofdinspecteur Oor het mee eens: "Ik snap dat experts zeggen dat er een preventieve werking uitgaat van de fuiken. Maar het neerzetten van een alcoholfuik, puur omdat daar een preventieve werking van uitgaat, is helaas niet meer mogelijk in deze tijd."
De politie moet iedere dag keuzes maken, benadrukt hij. "Als onze mensen nodig zijn bij een blokkade van de A12 of omdat er in Rotterdam explosies met cobra's plaatsvinden, dan betekent dat ook dat we vandaag geen alcoholcontrole kunnen houden."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.