Uitpubliek weren bij voetbalwedstrijden, werkt dat tegen supportersgeweld? 'Het maakt het wel een stuk makkelijker'

Rellen tussen rivaliserende supporters, vuurwerk op het veld of racistische spreekkoren: het is wekelijks raak in en rond de voetbalstadions. De roep om uitsupporters te weren wordt steeds luider. "Maar blijven ze dan braaf thuis op de bank zitten?"

Afgelopen weekend nam SC Heerenveen-trainer Kees van Wonderen geen blad voor de mond na de wedstrijd tegen AZ. "Ik vraag me al langer af of of wij überhaupt uitsupporters moeten meenemen", zei hij tegen de NOS. "Het vraagt zoveel politie-inzet, is zo'n hoofdpijndossier. Waarom zou je dat iedere keer inrichten voor een aantal supporters die hun club willen steunen, maar waarbij ook dit regelmatig gebeurt?"

'Ik snap de discussie'

Wedstrijden zonder uitpubliek spelen: het wordt vaker geopperd en lijkt bovendien op steeds meer steun te kunnen rekenen, ook binnen de voetbalwereld zelf. Maar is het weren van uitsupporters wel een goed idee? En zou het helpen de problemen met supportersgeweld tegen te gaan?

"Ik snap de discussie", zegt Frank Wijnveld. De oud-politieman werkt inmiddels al meer dan 20 jaar in de voetbalwereld als veiligheidsexpert op het gebied van crowd management en voetbalveiligheid. "Het maakt het wel een stuk makkelijker als je maar met één partij te maken hebt, alleen met het thuispubliek."

Minder politie nodig?

Toch is hij geen groot voorstander van het weren van uitpubliek. "Mijn idee is niet dat de supporters van de uitpartij dan braaf thuis op de bank blijven en de wedstrijd gaan zitten kijken. Er zullen groepen zijn, de kwaadwillende groepen, die toch richting de stad gaan waar die wedstrijd gespeeld wordt", is zijn verwachting.

Wijnveld wijst erop dat bij eerdere wedstrijden waar geen uitpubliek bij mocht zijn, er toch incidenten waren met supporters van de bezoekende club. Volgens hem gaan supporters in zo'n geval 'wild' en 'ongereguleerd' reizen naar de speelstad. "En de vraag is of je dan minder of meer politie nodig hebt."

Rellen bij Friese derby

Toch is het al wel zo dat bij sommige voetbalwedstrijden het uitpubliek standaard geweerd wordt. Zo zijn bij de competitiewedstrijden tussen Feyenoord en Ajax supporters van de bezoekende club al sinds 2009 niet welkom door zware ongeregeldheden rond 'de Klassieker' in het verleden.

En begin vorig jaar besloot burgemeester Sybrand Buma van Leeuwarden dat er de rest van het voetbalseizoen geen uitpubliek meer welkom was bij SC Cambuur. Aanleiding voor die maatregel waren de rellen rond de Eredivisie-wedstrijd tussen SC Cambuur en SC Heerenveen op 19 februari 2023.

'Maar één optie'

Buma denkt niet graag terug aan die Friese derby. Relschoppers van beide clubs gooiden toen met vuurwerk en brachten vernielingen aan. "De politie werd bekogeld. Bussen werden bekogeld. Voorbijgangers werden bekogeld. Zes mensen raakten gewond. Er hadden die dag veel ernstiger ongelukken kunnen plaatsvinden", blikt hij terug. "En dat kan niet nog een keer. Ik ben uiteindelijk ook verantwoordelijk voor de veiligheid in de stad."

Volgens hem was er daarom 'maar één optie': alleen nog maar thuispubliek bij SC Cambuur. En dat scheelde 'enorm', zegt Buma. "Wat ik heel jammer vind, is dat de uitclubs die het betrof allemaal naar de rechter zijn gestapt en mij zijn gaan aanklagen. Terwijl ik denk: we hebben toch samen een probleem met supporters?" De zaak ligt nog bij rechter: "Dus dat gaan we zien. Ik ben ervan overtuigd dat ik geen andere beslissing kon nemen."

Andere zaken verbeteren

Veiligheidsexpert Wijnveld vindt dat er nog een hoop te verbeteren valt voordat het weren van uitpubliek een serieuze oplossing kan zijn tegen supportersgeweld. Volgens hem zouden eerst andere zaken moeten worden verbeterd: "Dan heb ik het over de politie, over het stadion, over de beveiliging en de stewards. Dan heb ik het over de samenwerking, de coördinatie en de aansturing."

Daar zijn allemaal nog stappen te maken, vindt Wijnveld, die jarenlang manager was van het Philips Stadion van PSV. "Want we zien in de diverse onderzoeken die we de voorbije jaren gedaan hebben dat daar nog hiaten in zitten en verbetering mogelijk is."

Leren van Engeland?

Vaak wordt naar Engeland gewezen, waar het supportersgeweld de afgelopen jaren is teruggedrongen. Maar volgens Wijnveld zijn er wel duidelijke verschillen met de voetbalwereld in Nederland. "Bij alle clubs in de Premier League is 100 procent van de seizoenkaarten verkocht. Die gaan over van opa op vader, op zoon, op kind", legt hij uit.

Iemand die zich in het stadion misdraagt, krijgt een stadionverbod én de seizoenskaart wordt ingetrokken. Dat heeft grote gevolgen, niet alleen voor supporter in kwestie, benadrukt hij: "Je straft in potentie ook de familie. De wachtlijsten bij Premier League-clubs kunnen oplopen tot 10, 15 jaar. Dus dat is allemaal een extra voorzorgsmaatregel, een preventiemiddel om mensen zich te laten gedragen."

Zwaardere straffen

Wat volgens hem daar ook helpt tegen supportersgeweld zijn de zware straffen in vergelijking met Nederland. In ons land geldt sinds 1 september 2010 de Wet maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast (MBVEO), die onder andere burgemeesters bevoegdheden geeft om preventieve maatregelen te nemen als er zorgen zijn om ongeregeldheden rond voetbalwedstrijden.

Engeland kent al decennia een strenge voetbalwet: de Football Spectators Act uit 1989. "Als je daar in het stadion of in de directe omgeving van het stadion strafbare handelingen pleegt, krijg je een veel hogere straf", weet Wijnveld. "En dat is nog wel een verschil wat we hier in Nederland kunnen bespreken."

'Niet goed voor onze naam'

De veiligheidsexpert denkt niet dat het weren van uitpubliek nodig zal zijn als eerst andere maatregelen worden genomen. Het zou bovendien ook niet goed zijn voor de naam van het Nederlandse voetbal, waarschuwt hij. "We moeten ons realiseren dat het buitenland met ons meekijkt."

"Als wij de boodschap geven: in Nederland is het niet mogelijk om op een goede manier wedstrijden te organiseren met zowel de thuis- als de uitsupporters, dan is dat ook een signaal", legt hij uit. "En dan kan dat potentieel ook effect hebben voor het kandideren voor Europese toernooien, finales en andere sportevenementen."