Twitteraars van het eerste uur vertellen hoe ze hun geliefde platform zagen veranderen: 'Zo was Twitter niet bedoeld'

Het is onrustig op Twitter sinds de overname door Elon Musk, en de ophef neemt alleen maar toe. Toch is dat niet hoe het platform ooit is begonnen, weten Martijn van Es en Marc de Vries. Zij waren als een van de eersten bij het medium betrokken.

Hij was de derde Nederlander die op Twitter zat, Martijn van Es (42). Als 'Twitterfossiel', zoals hij zichzelf ook wel noemt, weet hij goed hoe het medium in de afgelopen 16 jaar is veranderd. "In het begin was het heel kleinschalig. En daardoor ook veel vriendelijker. Het is zonde dat dat is veranderd", zegt hij.

'Er gebeurde bijna niks'

Van Es weet het nog goed, de beginperiode van het sociale medium. "Het eerste jaar was het aantal Nederlanders dat op Twitter zat op twee handen te tellen. Er gebeurde ook bijna niks."

"Bijna alle Nederlanders op het medium kenden elkaar ook een beetje", herinnert Van Es. "Het was allemaal heel kleinschalig."

Groter en minder aangenaam

Zo'n twee jaar later merkte hij dat er steeds meer mensen op Twitter kwamen. Het medium groeide en werd steeds meer 'mainstream', vertelt hij. "Op het moment dat je eigen vader op Twitter zit, en ik was toen in de 20, dan weet je dat het echt bekend is geworden."

En dat had voor de sfeer op het medium niet de beste gevolgen, legt Van Es uit. "Wat je zag is dat naarmate het succes groter werd, toen werd het ook minder aangenaam." Van Es heeft het vooral over haatreacties, die hij de afgelopen jaren steeds vaker voorbij zag komen. "Het sloeg de laatste 2 á 3 jaar ontzettend om. Daarvoor zag je het ook wel voorbijkomen, maar dan was het nog te doen door mensen te blokkeren."

'Het wordt net als de maatschappij'

Marc de Vries, tevens Twitteraar van het eerste uur, heeft dit van dichtbij zien gebeuren op meerdere sociale media. Hij is de voormalig directeur van Hyves, en werd later regiomanager van Twitter Benelux. "Als een platform klein is, is het een hype. Iedereen probeert het, en je hoort dan alleen maar positieve geluiden."

"Totdat het groter wordt en meer mainstream. Zo'n sociaal netwerk wordt dan net als de maatschappij. En in de maatschappij heb je ook mensen die niet alleen maar positief en blij zijn. Dan komt dus het menselijke gedrag om de hoek kijken."

Interactie met je netwerk

Voor een sociaal medium is dat niet alleen maar negatief. Zo zag De Vries dat sociale media een belangrijk netwerkeffect hebben."In Nederland was Hyves de eerste kennismaking met sociale media. Het was voor iedereen nieuw en mensen voegden iedereen die ze ook maar een beetje kenden aan hun netwerk toe."

Hij zag dat mensen uiteindelijk wel tot een bepaald besef kwamen en zich afvroegen: wil ik dit eigenlijk wel? "Op Hyves werd zoveel gedeeld, en was niemand zich bewust van het feit dat alles ook voor iedereen zichtbaar is en voor altijd op het internet blijft. Dat is wel veranderd, want mensen delen nu minder."

Posten wat je aan het eten bent

Van Es herkent deze verandering. "Twitter was opgezet als een soort sms-dienst, waarmee je korte statusupdates kon geven. Wat doe je nu? Waar ben je nu? Zodat vrienden en bekenden daarvan op de hoogte konden blijven. Echt meer uit nieuwsgierigheid."

"Maar op een gegeven moment kwamen er ook grote nieuwsgebeurtenissen op waardoor mensen ook reacties gingen geven", vertelt Van Es. "Je kon eerst niet op elkaar reageren op Twitter. Het was echt bedoeld als zendkanaal."

'Zo was het niet bedoeld'

Maar de groei van het medium bracht veranderingen met zich mee, en niet alleen maar positieve. "Er kwam een enorm aantal vervelende types op Twitter af, en dat is sinds de coronapandemie alleen maar erger geworden." Vooral mensen met veel volgers en vrouwen die zich uitspreken, hebben het zwaar te verduren, ziet Van Es.

"Die krijgen echt hele nare dingen te horen. En dan denk ik wel: ja, jongens, zo was het niet bedoeld. Op sommige momenten gaat het echt te hard. Dit zijn sociale media en het sociale ontbreekt gewoon. Als je uit een periode komt waarin je bijna iedereen persoonlijk kent die op het medium zit en nog weet hoe het was, dat is heel erg zonde. De wereld daar is gewoon niet goed."

Twitter al jarenlang een riool

Door de jaren heen heeft elk platform een stempel gekregen, ziet De Vries. "Facebook staat bekend om de grote schandalen waar je niet vanaf komt, Hyves werd binnen een jaar ineens niet meer hip en Twitter is al jarenlang een riool."

Toch ziet hij als voormalig regiomanager van Twitter en geïnteresseerde gebruiker nog altijd de toegevoegde waarde van het medium, wanneer je het goed gebruikt. "Als zo'n platform groter wordt, brengt dat gevaren met zich mee. Bij Hyves zag ik bijvoorbeeld dat algoritmes ervoor zorgen dat er wordt bepaald wat je mag, en zelfs moet zien.

'Ongefilterd en actueler'

Op Twitter kan je nog steeds de tweets van iedereen die je volgt op chronologische volgorde zien. "Twitter heeft altijd een heldere positionering gehad van freedom of speech", vindt De Vries. "Daarmee is het ongefilterd en actueler."

Van Es sorteert zijn tijdlijn ook op deze ongefilterde manier, maar vindt dat dat niet makkelijk wordt gemaakt. "Veel mensen doen dat niet en dan zie je dat hetgeen de meeste interactie veroorzaakt en waar het meest op gereageerd wordt de meeste aandacht krijgt. Daardoor komt het onder de ogen van nog meer mensen, krijgt het meer aandacht en lijkt het belangrijk. Dat is een van de dingen waardoor het een minder leuke plek is geworden."

Een groot marktplein

Voor Van Es is dit dan ook de grootste verandering die Twitter de afgelopen jaren heeft doorgemaakt. "Van een plek waar je vrienden ontmoet, is het een publiek marktplein geworden. Maar je ziet dat we voor die enorme openheid, dat enorme plein, ook een enorme prijs betalen."

Toch zijn er niet alleen veranderingen, maar ook trends aan te wijzen, ziet De Vries. "Iemand die stopt met sociale media is iets van alle tijden. 15 jaar geleden zag je dat ook al bij Hyves: mensen die een statement maakten en ermee stopten."

'Twitter niet kapot te maken'

De twee blijven zelf voorlopig nog wel te vinden op Twitter. "Ik denk ook zeker nog dat het blijft bestaan", zegt De Vries. "Net als het internet, dat gaat ook niet meer weg. Sociale media zijn de digitale manier om een netwerk te onderhouden. Mensen zijn sociale dieren en willen van elkaar weten hoe het is."

De Vries denkt niet dat Twitter snel kapot te maken is."Maar ik zie wel zorgelijke ontwikkelingen. Zoals het feit dat Elon Musk in feite in zijn eentje bepaalt hoe het eruit komt te zien en welke medewerkers wel en niet blijven. De helft van het bedrijf is er niet meer en ik hoop wel dat hij vooral de posten van privacy snel weer invult."

Zorgen

Ook Van Es maakt zich zorgen over het medium. "Voorlopig blijf ik nog wel online, maar helemaal gerust ben ik er niet op. Je ziet dat website technisch gesproken uit elkaar valt. En hoe goed je je tuintje ook schoonhoudt door mensen te blokkeren of te zorgen dat je alleen bepaalde dingen niet ziet, het wordt je niet makkelijk gemaakt."