Testweekend voor corona-app van start, maar haast baart experts zorgen: 'Het ministerie slaat cruciale stappen over'

Vanochtend ging de Appathon van start: een zoektocht van het ministerie van Volksgezondheid naar de beste corona-app om het virus te bestrijden. Maar op de Appathon is veel kritiek. "Het ministerie slaat cruciale stappen over."

Tweede Kamerlid Kees Verhoeven houdt zich voor D66 bezig met ict, privacy en cybersecurity. Hij heeft zijn twijfels over het tempo waarin de corona-app ontwikkeld wordt. "Ik weet niet of het goed is om er zoveel haast achter te zetten", zegt hij. "Ik ben niet tegen een app, maar deze vorm van haast levert eerder vertraging op. Wetenschappers gaan op de rem staan. Ze vinden zo'n Appathon ridicuul en niet passen bij dit instrument, het heeft iets weg van een satirische show, Jiskefet."

'Cruciale stappen worden overgeslagen'

Ook internetpionier Marleen Stikker is kritisch op de snelheid waarmee de app wordt gekozen en ontwikkeld. "Het ministerie zit in een sneltrein en slaat cruciale stappen over. Ze zouden eerst naar voorwaarden moeten kijken, nu is het gewoon: app, sneltrein aan, bedrijf kiezen en gaan."

"Ontwerp je ict onder hoge druk in een Quooker: hip en snel vanuit het bedrijfsleven. Of moet je eerst nadenken over wezenlijke vragen?" aldus Stikker. "Zoals de vraag: kan ik een winkel in als ik de app niet geïnstalleerd heb op mijn telefoon? Daar gaat dit traject bijvoorbeeld aan voorbij."

'Heel teleurgesteld'

Stikker: "We hebben vanuit 'Veilig Tegen Corona' acht mensen voorgedragen om mee te denken over een app en die zijn heel teleurgesteld. Ze staan niet achter de zeven apps die nu worden getoetst." De apps die nu getest worden maken, op één na, gebruik van centrale dataopslag. En dat moet nu juist niet gebeuren, stelt Stikker. "Van een aantal vraag ik me af hoe ze door de eerste fase zijn heen gekomen, ze voldoen niet aan de criteria."

Stikker vindt het jammer dat er door de Appathon een belangrijke stap wordt overgeslagen: een gesprek over het 'nieuwe normaal' en hoe onze nieuwe samenleving eruit moet komen te zien. "Pas als daar overeenstemming over is, kun je praten over een app."

Live volgen via YouTube

Dit weekend is de zogeheten markconsultatie. Het ministerie van VWS ontving 700 reacties van app-ontwikkelaars. Afgelopen dinsdag zijn alle voorstellen doorgelopen en administratief beoordeeld op onder meer volledigheid.

Er bleven 63 voorstellen over die gisteren zijn beoordeeld door 67 experts op het terrein van epidemiologie, gezondheidszorg, privacy, informatiebeveiliging en ict. De laatste zeven overgebleven bedrijven worden dit weekend beoordeeld in de Appathon, die live te volgen is via YouTube.

'App die niet baat, maar wel schaadt'

Kees Verhoeven van D66: "Hoe kun je nu binnen een paar dagen zeshonderd voorstellen schiften? De helft ervan zal vast waardeloos zijn, maar er zijn er vast ook wel vijftig het controleren en lezen waard. Het lijkt me dat je dat zorgvuldig moet doen en hierin niet overhaast te werk mag gaan."

Hij vervolgt: "We hebben een goede app nodig om het coronavirus te kunnen volgen. Tegelijkertijd moeten grondrechten als privacy gerespecteerd worden. Daarom volg ik dit zo kritisch. Ik heb het gevoel dat het een app wordt die niet baat maar wel schaadt." Hoewel de deelnemers van de Appathon benadrukken dat hun apps volledig anoniem zijn, vindt Verhoeven dit alleen geloofwaardig als ze dat technisch en inhoudelijk daadwerkelijk waarmaken. "Het moet niet alleen een praatje zijn om goed over te komen."

'Ik houd mijn hart vast'

Internetexpert Danny Mekic verwacht dat er tussen de inzendingen veel apps uit het buitenland zitten, omdat alleen werkende apps mee mogen doen. "De Britse app van deelnemer NHS is een van de inzendingen. Die kun je gewoon installeren en testen." En ook de Oostenrijkse app zou het testen waard zijn: de eerste app op bluethooth in Europa. Die is al 2 weken in gebruik.

Mekic is nieuwsgierig naar de uitkomsten van de Appathon. "Ik zit klaar om live mee te kijken op YouTube, maar ik houd mijn hart wel een beetje vast. Ik hoorde dat betrokkenen een geheimhoudingsverklaring moeten tekenen. Het proces lijkt niet zo transparant. Er is wel gezegd dat iedereen mee mag denken, burgers mogen ook reageren.

Wat er gebeurt in andere landen

Om het coronavirus in te dammen worden al verschillende telecom-mogelijkheden gebruikt: gps-tracking wordt ingezet in Iran, China en Argentinië. En in bijvoorbeeld Pakistan, Turkije, Brazilië en Spanje worden mobiele telefoons getraceerd. Rusland gebruikt voor zieke burgers een app als een digitale enkelband. In Polen en India worden mensen verplicht via een quarantaine-app elk uur een selfie naar de overheid te sturen. Alleen tussen 10 uur 's avonds en 8 uur 's ochtends hoeven geen selfies worden gestuurd.

Bluetooth wordt ook al enige tijd in Singapore en Zuid-Korea gebruikt en binnen Europa in Oostenrijk. Bluetooth zorgt ervoor dat gegevens anoniem blijven. Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, België, Ierland, Duitsland en ook Nederland willen het voorbeeld van Oostenrijk snel volgen.