Terugkijken op een week oorlog met een Nederlandse boer in Oekraïne: 'Dapperheid mensen geeft mij moed om te blijven'

De oorlog in Oekraïne duurt voort. Agrariër Willem Nammensma woont in Lviv en wil voorlopig niet terug naar Nederland. We kijken met hem terug op de afgelopen week.

In 2020 verruilden agrariër Willem Nammensma en zijn gezin Nederland voor Oekraïne. Willem kreeg de kans om er als manager te werken bij een groot akkerbouwbedrijf. Ondanks de oorlog voelt weggaan voor hem (nog) niet als een optie. "Juist tijdens een oorlog is voedselvoorziening belangrijk, daar wil ik aan bijdragen."

24 februari: inval door Poetin in Oekraïne

Het is al laat in de avond als Willems telefoon rinkelt. Een goede vriend waarschuwt hem dat hij beter kan vertrekken uit zijn woonplaats Lviv, in het westen van Oekraïne. Het vliegveld van de stad wordt mogelijk gebombardeerd, heeft zijn vriend gehoord.

"Koppig als ik ben, besloot ik toch thuis te blijven. Ik heb op de een of andere manier zelfs nog best aardig geslapen. Totdat ik rond een uur of 5 werd gewekt door een telefoontje van een oud-collega die inmiddels in het leger zit. 'It is war, Willem', zei hij. Dat voelde zo surrealistisch."

Straaljager rakelings over de weg

Hoewel de luchthaven van Lviv gespaard blijft, loeit die morgen wel het luchtalarm in de stad. "Ik stapte uit bed, maar wist niet goed wat te doen. Uiteindelijk heb ik mijn tanden gepoetst, ontbeten en ben ik in de auto gestapt richting mijn werk, net buiten Lviv."

Willem werkt als leidinggevende bij de Continental Farmers Group. Met meer 195.000 hectaren grond, waarvan 2.000 hectaren aan aardappelen is dit de grootste aardappelproducent van Oekraïne. Er worden ook andere gewassen en zaden verbouwd. "Tijdens mijn rit de stad uit zag ik chaos bij de brandstofpompen, files de stad uit, een straaljager die rakelings over hoofden zoefde. Enorm indrukwekkend."

Rustig op het platteland

Eenmaal op zijn werk op het platteland aangekomen gaat er een zucht van verlichting door Willem heen. "Het is daar zoveel rustiger dan in de stad, van oorlog is weinig te merken."

Die eerste dag van de oorlog wordt de hele planning van de Continental Farmers Group geannuleerd. Veel werk is er daardoor niet die dag. Concentreren lukt Willem en zijn collega's sowieso niet echt.

Terug naar Nederland

"Wat ben ik blij dat ze in Nederland zijn." Willem doelt daarmee op zijn vrouw Inge en kinderen Elise en Thijs. Zo'n 3 weken voor de Russische invasie, toen de spanningen verder opliepen en het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken code rood afgaf voor Oekraïne, besloot het gezin dat moeder, dochter en zoon beter terug konden gaan naar Sexbierum, waar ze vandaan komen.

"Mijn Oekraïense collega's vonden het op dat moment vreemd dat ik vrij nam en hen terugbracht. Zelfs zij hadden niet voor mogelijk gehouden dat het echt tot een oorlog zou komen. Gelukkig hebben we naar ons gevoel geluisterd."

25 februari: Poetin rukt verder op

"Op een gegeven moment dacht ik: dit is niet mijn oorlog, ik moet hier weg. Maar 5 minuten later was ik weer van gedachten veranderd", vertelt Willem. Hij krijgt via de ambassade de mogelijkheid om vanuit Lviv naar Nederland te reizen, maar slaat het aanbod af.

"Achteraf is dat de juiste keuze, denk ik. Het zou betekenen dat ik alles en iedereen achter zou moeten laten, niet wetend wanneer ik weer terug kan. Het voelde niet goed om als manager als eerste het schip te verlaten."

Bevoorrading on hold

Wat werk betreft is het zoeken in tijden van oorlog, merken Willem en zijn collega's. "Normaal gesproken hebben we een continue afzet, bevoorraden we dagelijks supermarkten, buitenmarkten en chipsfabrieken met aardappelen. Dat ligt nu allemaal stil."

Te lang moet dit niet duren, zegt hij bezorgd, "want een aardappel is geen fles water die je lang kunt bewaren." De agrariër maakt zich zorgen over Kiev. "Als ze de hoofdstad omsingelen en er geen voedsel meer binnen gebracht mag worden, is er een heel groot probleem."

27 februari: de oorlog gaat door, vooral in het oosten

Wat Willem deze dagen opvalt is hoe ontzettend dapper zijn landgenoten zijn, en trots. "Ze hebben al veel moeten opgeven, maar ze zijn niet bang. Dat merk ik ook bij mijn collega's. Het geeft mij moed en motivatie ook te blijven, hen te steunen."

De weerstand van het Oekraïense volk is cruciaal, denkt Willem. "Poetin dacht: ik fix het even. Maar de meeste mensen blijven strijdvaardig, ook nu de hulp van het westen op gang komt."

Werk weer langzaam op gang

Het werk komt ook weer wat op gang, zo rijden er twee vrachtwagens met aardappelen richting Kiev. "Ik heb veel respect voor de truckers, zij hebben een spannende rit voor de boeg."

"De president heeft opgeroepen dat de bevoorrading door moet gaan, de supermarkten zijn open en de schappen gelukkig niet leeg. In Lviv in elk geval. Dat verbaast me eerlijk gezegd."

1 maart: opmars Poetins leger lijkt geremd

Vandaag wordt Willem niet gewekt door het luchtalarm, maar door de haan van de buren. "Dat is toch een stuk fijner wakker worden", zegt hij lachend. "Gisteravond klonk het luchtalarm wel volop, maar op een gegeven moment ging dat voorbij."

Langs veel wegen in de stad zijn controleposten opgezet, laat hij 's ochtends zien via WhatsApp. Betonblokken met zandzakken erop dienen als blokkade voor als militair materieel van Poetin Lviv binnendringt. Net als de 'Tsjechische egels' langs de weg, ijzeren obstakels die tanks moeten tegenhouden. "Dat geeft een gevoel van veiligheid, hoe gek dat ook klinkt."

Schappen steeds leger

Ook het werk bij de Continental Farmers Group gaat door waar het kan. "Veldwerkzaamheden doen we alleen overdag. Normaal gesproken wordt er 24 uur per dag gewerkt op het veld, maar nu niet en dat betekent dat werkzaamheden twee keer zoveel dagen in beslag zal nemen."

Als Willem na zijn werk naar de supermarkt gaat, schrikt hij. "Een paar dagen geleden was de supermarkt hier nog goed bevoorraad, maar producten als pasta, rijst, haver, brood en verse groenten zijn er steeds minder. Als dat in Lviv al een probleem is, wat is dan de situatie in Kiev, en de andere oostelijke steden?"

Humanitaire ramp

Intussen zet Willem onder het mom van 'alle beetjes helpen' samen met zijn gezin (op afstand) een inzamelingsactie voor geld en spullen op touw. "Fantastisch hoe zij ook daar meehelpen om deze humanitaire ramp te stoppen."

Want, hoewel het in Lviv relatief rustig is, zeggen de berichten uit het oosten van het land iets heel anders. Willem hoopt vurig dat de bespreking in Belarus een doorbraak in gang zal zetten. "De tragedie groeit met de dag. Van de mens worden onmenselijke dingen verwacht. Saamhorigheid is mooi, maar dat hoort bij het opbouwen van iets, niet bij het afbreken."