'Superspreaders' verspreiden virus in zangkoren, maar er wordt doorgezongen

Een half zangkoor uit Leiden is besmet geraakt met corona. Ondanks open ramen en afstand houden. Ook bij een koor in Heerde ging het mis. Een negatief zangadvies is er niet. Nu denken koren zelf na over mogelijke maatregelen.

In Nederland zijn zo'n 1,5 miljoen mensen die zingen in een koor. "Ik vermoed wel dat we maatregelen gaan nemen bij ons koor. Bijvoorbeeld zachter zingen, dan beperk je het risico ook al. Of buiten zingen, dat is ook nog een optie", zo stelt onderzoeker Ivo Bouwmans van de TU Delft.

De superspreaders

Bouwmans onderzoekt hoe besmettingen bij koren tot stand komen. Zelf dirigeert hij ook een koor en hij merkt dat daar de onrust onder sommige leden toeneemt naar aanleiding van de laatste besmettingen. Korennetwerk Nederland onderneemt nog geen keiharde actie. "Maar we houden de situatie nauwlettend in de gaten", vertelt Daphne Wassink van Korennetwerk Nederland.

"Het gaat vooral om de zogeheten superspreaders, die kunnen zomaar meerdere leden besmettingen", vertelt Bouwmans. "Mensen die veel meer virus 'hebben' en uitstoten dan de gemiddelde besmette persoon. Dan is het risico dat verspreiding massaal gebeurt misschien relatief klein, maar de gevolgen áls het gebeurt zijn wel groot."

Ingewikkelde richtlijnen

Bouwmans vindt met zijn kennis de landelijke richtlijnen dan ook ingewikkeld voor koren. "Omdat ieder gebouw weer net anders in elkaar zit. Het één is modern, het andere gebouw is weer heel oud."

"Juist met die kleine druppels, de aerosolen, kun je het risico wel verkleinen door het openzetten van ramen. Je reduceert het gevaar, maar je kunt het nooit tot 0 terugbrengen. En gemiddeld zing je harder dan dat je praat, en daardoor is het ook wel gevaarlijker", legt Bouwmans uit.

Weinig over bekend

In de richtlijnen voor koren staat onder meer dat er heel goed geventileerd moeten worden, dat ramen tegen elkaar open staan én koorleden staan ook nog op anderhalve meter van elkaar. Ze staan zig-zag zodat ze in principe elkaar niet kunnen besmetten. Wat nu dus fout is gegaan in sommige gevallen.

Bouwmans vindt de richtlijnen vaag. "In sommige gebouwen zou je misschien juist vooraf en achteraf willen ventileren, maar tijdens het zingen zelf dan weer net niet. En in andere gebouwen tijdens het zingen weer wel. In principe verdunt nieuwe buitenlucht het virus, maar dat gaat niet in elke situatie op", aldus onderzoeker Bouwmans. "Het probleem is ook dat er te weinig over bekend is. Hoeveel druppeltjes moet je binnenkrijgen om geïnfecteerd te worden, dat weten we gewoon niet. We kunnen natuurlijk geen experimenten doen, maar de besmette koren werken wel mee waardoor we onderzoek kunnen doen."

Niet meer zingen in de kerk

In de Oosterkerk in Zoetermeer proberen ze het voor het koor zo goed mogelijk te regelen. "We zijn inmiddels gestopt met zingen, dat doen we (alle kerkgangers, red.) sinds afgelopen zondag niet meer. Alleen de vier voorzangers zingen hier nog.

Het gat met de rest van het publiek met de voorzangers is meer dan 5 meter. "Er zijn weliswaar pieken van 8 meter gemeten qua aerosolen, maar in principe volstaat 5 meter", vertelt Henk Willem van Dorp van de Oosterkerk.

Oplossing

Een oplossing voor de koren en het gezamenlijk zingen heeft Ivo Bouwmans van de TU Delft overigens wel. "Sneltesten. Als die voorhanden zijn en goed functioneren, kun je iedereen vlak voor je begint met je repetitie testen, dan kun je zonder problemen met elkaar zingen als iedereen virusvrij is. Want het is niet het zingen dat het virus verspreidt, het is het virus dat zich verspreidt door een besmet persoon die zingt."

Tot op heden blijft het Korennetwerk Nederland het slechts in de gaten houden. "ls je ziet waar het aantal uitbraken ontstaat, dan staan wij als koren nog relatief laag op de lijst", zegt Daphne Wassink tot besluit. Wel wordt er gewerkt aan een nieuw protocol, dat nog in ontwikkeling is, zo staat op de website van het netwerk vermeld.