Straaljager F-35 vliegt nu 4 keer per week: 'Ik had gehoopt dat het mee zou vallen, maar dat is dus niet zo'

De eerste F-35 straaljager, voorheen JSF, vliegt sinds een maand gemiddeld 4 keer per week boven de vliegbasis Leeuwarden. Dat die F-35 meer geluid maakt dan de oude vertrouwde F-16's dat wisten omwonenden al, maar de praktijk valt éxtra tegen.

"Vooral het landen valt me tegen. Ik had gehoopt dat het mee zou vallen, doordat ze inmiddels meer ervaring hebben en met aangepast vliegen minder overlast zouden veroorzaken, maar dat is dus niet zo", zegt Geert Verf, van dorpsbelang Marsum en nauwkeurig meter van de decibellen die de straaljagers maken.

Het huilen van een wolf

Sinds een maand komt de F-35, voorheen JSF, vier maal per week over de daken van Jelsum aangevlogen. Het dorp ligt op 200 meter van de landingsbaan van vliegbasis Leeuwarden.

Na een oefening boven de Noordzee komen vlak achter elkaar 6 F-16's en een F-35 binnen. Verf pakt zijn decibellenmeter. De eerste F-16 is 82dB. "Netjes", luidt het oordeel. Even later begint een geluid te loeien, het lijkt op het huilen van een wolf. "Daar komt de F-35", weet Verf en hij gaat snel klaarstaan.

Minder vluchten

Bij het overkomen is het kabaal immens. "Soms trillen de dakpannen zelfs", vertelt een bewoner. 108dB geeft de meter aan. 26 dB harder dan de zachtste F-16. "Dat gaat echt een probleem worden voor Defensie", stelt Verf.

Hij legt uit. De hoeveelheid geluid die gemaakt mag worden door de vliegbasis staat vast. Bij de berekenen van het aantal vluchten dat daarbinnen mogelijk is, gaat Defensie uit van een verschil van 'slechts' 3dB tussen de F-16 en F-35. "Dat verschil is veel groter en uiteindelijk kom je dan uit op minder vluchten", zegt Verf.

Alternatieven

Rondom de basis is een geluidsmeetnet aangelegd, waarmee de daadwerkelijke hoeveelheid geluid over langere termijn wordt gemeten. Een woordvoerder van de vliegbasis laat weten dat zij dit meetsysteem toejuichen. Goede banden met de omwonenden zijn belangrijk. "Als de F-35 harder is, dan exporteren we het geluid." Als voorbeeld noemt hij dat er dan meer oefeningen in het buitenland worden gedaan. Maar ook in Nederland worden alternatieven gezocht.

Naast vliegbasis Leeuwarden en vliegbasis Volkel wordt vliegbasis de Peel geopend om ruimte te geven aan F-35 toestellen, tot groot verdriet van de omwonenden aldaar.

Eind volgend jaar 8 F-35's

Vlak nadat de toestellen in Jelsum zijn overgekomen, komt de bewoner van het huis uit het filmpje en de foto naar buiten. "Het valt wel een beetje tegen. Het is nu op regelmatige basis en dit is wat we kunnen verwachten en meer." Vanaf mei wordt er twee maal per dag met een of twee F-35's gevlogen.

Hij heeft er vertrouwen in dat Defensie zich aan de geluidsafspraken houdt, maar voegt eraan toe dat hij zich zorgen maakt over het ministerie van Volksgezondheid. "Wat gebeurt er als er wordt gezegd dat er binnen straal van een aantal honderd meter, waar ik binnen zit, niet meer gewoond mag worden? Wat dan?" Zich laten uitkopen voor veel geld is gene optie. "Daarom woon ik hier niet." Vanaf maart 2020 komt er elke 6 weken een toestel bij. Eind volgend jaar zullen er 8 F-35's op vliegbasis Leeuwarden staan.