Architect Marcel van der Schalk werd bijna twee jaar geleden slachtoffer van een verwarde man. Op 17 februari 2016 staat hij voor zijn kantoor aan de Keizersgracht te bellen als hij uit het niets in zijn hals wordt gestoken. “Je voelt je doorboort. Ik draai me om, en ik zie een jongen op me inhakken,” zegt Van der Schalk. De architect probeert te vluchten. “Ik rende zover ik kon, want ik was zwaar gewond. En toen stak hij het mes volledig in mijn rug.”
Zwaargewond wordt Van der Schalk afgevoerd door de ambulance. Zijn aanvaller, de psychotische Italiaanse uitwisselingsstudent Stefano P., probeert dan nog te vluchten maar wordt kort erna toch gearresteerd. “We hadden elkaar nog nooit gezien, nog nooit gesproken, hij kwam gewoon aanlopen,” zegt Van der Schalk.
Gedwongen opname
Op het verkeerde moment op de verkeerde plek. Van der Schalk is niet de enige persoon die slachtoffer is van een verward persoon. Vandaag staat Philip O. voor de rechter. O. is de psychiatrisch patient die afgelopen zomer tijdens een verlof een 38 jarige Amsterdammer doodsteekt in de hoofdstedelijke metro. Hij onderging op dat moment een gedwongen opname bij het AMC. Uit ooggetuigenverslagen blijkt dat O. op 27 juli tijdens de avondspits uit het niets zijn medepassagier aanvalt. Hij wordt al snel gearresteerd.
De fatale gebeurtenis is één van de bijna 20 incidenten in 2017 waarbij een verward persoon uit het niets een dodelijk slachtoffer maakt. Dit aantal stijgt sinds enkele jaren. Een alarmerende ontwikkeling, zegt GGZ-directeur Paul de Schipper van Emergis. Het komt volgens hem door de doorgeslagen bezuinigingen op zijn sector. Hij roept op tot ingrijpen: “Het is gevaarlijk voor patiënten, het is gevaarlijk voor familie en het is gevaarlijk voor hulpverleners. Wat zijn we nu aan het doen?” Landelijk gaat het om tienduizenden meldingen. Volgens de Rotterdamse politiebaas Frank Paauw gaan er "meer mensen dood door verwarde personen dan door terrorisme”.
'Nu weet je dat het zo afgelopen kan zijn'
Marcel van der Schalk overleeft de aanval. “Het is echt een wonder, als je de foto’s ziet, dat ik niet verlamd ben of ben doodgebloed”, zegt Van der Schalk. Een deel van het metaal zit nog altijd in zijn nek. Het is te gevaarlijk om te verwijderen maar kan ook op ieder moment een ader fataal raken. “Vroeger dacht ik, ik word oud. Nu weet je dat het zo afgelopen kan zijn. Het is een nare gedachte maar ik kan ermee leven”
Italiaan P. is 100% ontoerekeningsvatbaar verklaard maar heeft tot Van der Schalk’s grote verbazing geen TBS gekregen. Op deze manier mogen en kunnen we niet naar dit soort zware zaken kijken, vindt Van der Schalk. Onderzoek iemand goed, pak het niet te lichtzinnig op, zorg dat het niet weer gebeurt, vraagt Van der Schalk het kabinet.
“We moeten alles in het werk stellen dat de maatschappij zo veilig mogelijk is,” zegt van der Schalk. Van der Schalk wil er alles aan doen om ervoor te zorgen dat de Italiaan nooit meer andere slachtoffers kan maken. “Ik ga liever strijdend ten onder dan in een hoekje zitten”
Philip O.: overvaller en TBS weigeraar
De 27-jarige Philip O., die de man in de metro doodstak, was nog maar kort met verlof na een gevangenisstraf van 2 jaar voor een gewapende overval op een tankstation. Het OM wilde O. voor die zaak laten onderzoeken bij het PBC, maar hij weigerde medewerking. Ook zou hij eerder veroordeeld zijn voor meerdere geweldsdelicten.
De rechtbank in Amsterdam besloot vandaag zijn zaak met nog eens drie maanden aan te houden in afwachting van een rapport over zijn gesteldheid. Philip O. bracht onlangs 7 weken door in het Pieter Baan Centrum waar hij is geobserveerd. Onduidelijk is of hij heeft willen meewerken aan het onderzoek in de observatiekliniek. In een eerder stadium weigerde hij medewerking. Hij was vandaag niet aanwezig in de rechtszaal, maar maakte tijdens de eerste proforma zitting een verwarde indruk.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (i.o) doet onderzoek naar het incident. Een intern onderzoek van het AMC is inmiddels wel afgerond maar niet openbaar.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.