Situatie vluchtelingenschip Sea Watch 3 wordt steeds nijpender

Al zo'n anderhalve week dobbert het vluchtelingenschip Sea Watch 3 op de Middellandse Zee bij Malta. Een flinke storm zorgt voor veel zeeziekte bij de 32 vluchtelingen, waaronder zeven kinderen. Het water en de voedselvoorziening raken intussen op.

Het schip Sea Watch 3 vaart onder Nederlandse vlag. Alle ogen zijn daarom gericht op de Nederlandse regering. Kunnen de 32 vluchtelingen een asielprocedure starten in ons land? Nee, zei een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid onlangs. Nederland wil slechts een aantal van deze vluchtelingen overnemen als ook andere landen dit gaan doen. En daar wringt de schoen: geen enkel land is bereid om deze vluchtelingen op te vangen.

'Uitdroging groot gevaar'

Ondertussen wordt de situatie aan boord steeds nijpender. Sea Watch 3 nam 22 december de vluchtelingen aan boord die in nood waren. Ze dreven in een rubberen bootje ten noorden van Libië. De afgelopen dagen werd het schip geteisterd door slecht weer. Door de aanhoudende storm kampen veel opvarenden met zeeziekte.

Kapitein Anne-Paul Lancel: "De situatie is vooralsnog stabiel aan boord. We hebben water en eten bij ons. Het eten is bedoeld voor drie dagen en bestaat uit rijst, bonen en water. Op de lange duur gaan mensen een tekort krijgen aan gezonde voeding. Daarnaast wordt er bij zeeziekte veel vocht verloren, dus uitdroging is een groot gevaar."

Kapitein is voorzichtig positief

Malta heeft Sea Watch toestemming gegeven om in de 24-mijlszone te varen. Het schip ligt daar in de luwte, waardoor er minder last is van de storm. Dat moet ervoor zorgen dat de komende uren en dagen iets minder heftig zijn wat betreft de weersomstandigheden.

De Nederlandse overheid heeft laten weten dat het een deel van de vluchtelingen wil opvangen als ook andere landen meedoen. Anne-Paul Lancel is voorzichtig positief over het feit dat er een kleine vooruitgang is, maar de kapitein is pas blij als er een veilige haven gevonden is. "Helaas kan Nederland niet zeggen we nemen ze allemaal en daarmee is het probleem opgelost. Dat vind ik persoonlijk erg jammer. We hopen zo snel mogelijk een veilige haven te vinden. De verantwoordelijkheid wordt verlegd van land naar land."

'Opstelling Nederland is teleurstellend'

Het schip vaart onder Nederlandse vlag. De Nederlandse vlaggenstaat moet er op toezien dat kapiteins op Nederlandse schepen assisteren bij mensen in nood op zee, zo verklaart kapitein Lancel. "Dat staat zwart op wit. Ik ben verplicht dat te doen. Vervolgens trekken ze hun handen er van af. Ik vind dat heel teleurstellend. Ik vind het jammer dat er, zolang er geen duidelijke oplossing is, het schip hiermee opgezadeld wordt. Het probleem wordt teruggelegd aan boord. Daarmee word ik in een vervelende situatie gedwongen. Ik ben als kapitein verantwoordelijk voor het schip en de opvarenden en dat wordt onmogelijk op deze manier."

Lancel maakt zich zorgen over de mentale gesteldheid van zijn bemanning en de vluchtelingen. Met name de laatstgenoemden hebben het zwaar. "Het aanhoudende slechte weer zorgt voor een miserabel gevoel bij deze mensen. Ze weten dat ze dichtbij Europa zijn, dus ze worden wanhopig. Maar ook de bemanning raakt uitgeput. Naast ons gewone werk aan boord moeten we ook de wacht houden voor deze mensen om te zorgen dat alles goed met ze gaan. Dat is een extra verantwoordelijkheid."

Wat is de oplossing?

Een oplossing voor de 32 mensen aan boord van Sea Watch lijkt vooralsnog niet nabij. Hoogleraar migratiegeschiedenis Marlou Schrover ziet het op korte termijn ook niet direct positief in. "Iedereen is bang voor de aanzuigende werking van een besluit. Als het ene land wel iets doet en het andere land niet, dan is dat ene land veel te bang dat het te aantrekkelijk wordt."

Schrover vindt het vreemd dat er landen zijn die zich niet aan het vorig jaar gesloten migratieakkoord houden. "Een land als Hongarije heeft gezegd: Leuk zo'n akkoord, maar wij gaan geen asielzoekers opnemen." Volgens Schrover moet Europa veel strenger sancties uitdelen als landen zich niet aan de afspraken houden. "Je kunt als Unie zeggen dat een land bijvoorbeeld geen landbouwsubsidies krijgt, maar dat besluit wordt telkens maar niet genomen."

Samenwerking kan goed gaan

In het verleden bleek al dat samenwerkingen tussen landen wel degelijk goed kunnen gaan. In de jaren '70 werden Vietnamese bootvluchtelingen verdeeld onder meerdere landen. Die afspraak werd destijds gemaakt tijdens een conferentie in Genève. Marlou Schrover hoopt dat er nu ook weer landen opstaan om samen te werken. "Als er geen oplossing wordt gevonden dan werkt dat destabiliserend en dat kan voor vluchtelingen destastreuze gevolgen hebben. Niks doen is geen optie."

Op Sea Watch houdt kapitein Anne-Paul Lancel hoop. "De dankbaarheid van de gasten die we aan boord hebben en de manier waarop zij omgaan met het gevoel dat ze eindelijk veilig zijn sleept ons erdoor. Naast onze verwachting en hoop dat het snel opgelost gaan worden."