Dat sigaretten sinds april fors duurder zijn, zorgt ervoor dat er minder gerookt wordt. Maar dat supermarkten sinds deze week geen sigaretten meer mogen verkopen, lijkt minder effect te hebben op het rookgedrag.
Dat blijkt uit onderzoek onder bijna 23.000 leden van het Opiniepanel, onder wie duizenden mensen die regelmatig of soms roken. Rokers kunnen het verkoopverbod in supermarkten naar eigen zeggen makkelijk omzeilen door naar een speciaalzaak of een tankstation te gaan, maar aan de hoge prijs van een pakje peuken kunnen ze vaak niet ontkomen.
'Niet te betalen'
Van de ondervraagde rokers geeft 14 procent aan dat de hoge prijs van sigaretten ervoor heeft gezorgd dat ze minder zijn gaan roken. Nog eens 1 op de 10 (9 procent) is door de hogere prijs van plan om te stoppen. En van de mensen die al zijn gestopt, zegt 9 procent dat dit door de meest recente prijsstijging komt.
Een pakje sigaretten kost sinds 1 april gemiddeld meer dan 11 euro en dat voelen veel rokers in hun portemonnee. Na april waren er op veel plaatsen nog sigaretten voor de oude prijs te koop, maar die zijn nu bijna overal op. 'Ik rook al bijna 60 jaar, maar ik stop deze week omdat een pakje voor mij te duur is geworden', aldus een deelnemer.
Omrijden
Naast de prijsstijging heeft de overheid dit jaar nog een maatregel ingevoerd om roken te ontmoedigen: sinds 1 juli mogen supermarkten geen tabakswaren meer verkopen. In speciaalzaken en bij tankstations mag dat nog wel.
Die maatregel heeft minder effect op de rokers in het onderzoek. 8 procent is daardoor minder gaan roken en voor bijna niemand is dat een reden geweest om helemaal te stoppen. "Ik denk dat het wel helpt om te voorkomen dat jongeren gaan roken, maar ik rijd zelf gewoon om", zegt een deelnemer.
'Verslaafd is verslaafd'
Hoewel de hogere prijs van tabak invloed heeft op een deel van de rokers, blijven de meesten ondanks de maatregelen stug door paffen. Mensen die bij de grens wonen, geven aan hun tabak in het buitenland te kopen, waar dat een stuk goedkoper is. Velen vinden de prijsstijging in Nederland 'hypocriet' omdat de overheid via accijns geld verdient aan de verkoop van sigaretten. Bovendien denken ze dat tabak een 'luxeproduct' wordt 'voor de elite'.
Maar de belangrijkste reden dat de maatregelen niks uithalen, is een andere: "Verslaafd is verslaafd, daar doet niemand meer iets aan", verklaart een roker. Veel mensen zeggen dat er nog geen maatregelen waren toen ze begonnen met roken. "Het voelt oneerlijk dat ik eerst verslaafd mocht worden, maar nu als paria wordt gezien", zegt iemand die al langere tijd rookt. "Een rookvrije jongere generatie vind ik wél een prima streven, maar richt je dan ook daarop."
Speeltuinen
De meeste rokers vinden het daarom wel een goed plan dat roken op sportterreinen en in speeltuinen verboden wordt. Vanaf 2025 mag daar officieel geen tabak meer worden gebruikt.
Veel mensen vinden dat er op plekken waar veel kinderen zijn, niet gerookt moet worden. Sinds 2020 is het al verboden om op schoolterreinen te roken.
Steun voor verbod op terrassen fors gestegen
Voor een rookverbod op terrassen zijn nog geen officiële plannen, maar ook daarvoor is steun. Een meerderheid (59 procent) wil dat mensen ook daar geen sigaret meer mogen opsteken.
Die groep is de afgelopen jaren fors gegroeid. In 2013 onderzocht EenVandaag dit voor het eerst. Toen zag ruim een kwart (28 procent) van alle deelnemers het zitten om roken op terrassen van horeca te verbieden.
Over het onderzoek
Het onderzoek onder het Opiniepanel is gehouden tussen 1 en 5 juli 2024. Daaraan deden 22.897 mensen mee, onder wie 6386 mensen die regelmatig of af en toe roken, of dat hebben gedaan. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.
Apart rookgedeelte
De meeste mensen die zelf wel eens een sigaar of sigaret roken, zijn niet enthousiast (17 procent is voor). Zij vinden het 'betutteling' en zeggen dat er in horeca wel alcohol geschonken wordt en dat er vervuilende auto's langs terrassen rijden, waar mensen ook last van kunnen hebben.
Ook sommige niet-rokers vinden een totaalverbod op het terras overdreven. Meerdere mensen komen met dezelfde oplossing: een apart 'rokersgedeelte' buiten. "Ik snap dat anderen niet lastig gevallen moeten worden", zegt iemand die zelf niet rookt. "Maar roken buiten moet wat mij betreft wel kunnen. Dus gewoon op een apart deel van het terras."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.