Shell komt afspraken niet na en zet weer in op fossiele brandstof: 'Aandeelhouders moeten ingrijpen'

Olie- en gasbedrijf Shell heeft afgelopen kwartaal veel geld binnengeharkt met hun 'core business': fossiele brandstoffen. Het bedrijf had juist beloofd zich meer te focussen op groene energie, maar door die plannen wordt nu een streep getrokken.

In 2021 kwam Shell met een doel: in 2030 moest de CO2-uitstoot met 20 procent teruggeschroefd zijn. Maar in maart van dit jaar werd dit doel al teruggebracht naar 15 procent. Uiteindelijk gaat er minder geld naar de energietransitie.

Tijdens de pandemie

En dat is logisch, vertelt universitair docent energie en klimaatpolitiek Mathieu Blondeel van het Instituut voor Milieuvraagstukken. Om het duidelijk op een rijtje te krijgen moeten we even terug naar 2021, toen de doelen in eerste instantie werden gemaakt. "Die beloftes zijn natuurlijk gemaakt in de context van de pandemie, waarbij de vraag naar olie en gas op een heel laag pitje stond, omdat de economische activiteiten op wereldniveau heel laag waren."

Daardoor waren er bij Shell ook lagere winsten. "Dus dan hebben zij die calculatie op dat moment gemaakt: misschien moeten we wel wat meer inzetten op hernieuwbaar, omdat daar dan toch de grote vraag vandaan zal komen wanneer de economie zich begint te herstellen."

Green deal

Daarnaast had het bedrijf, vooral in Europa, te maken met de Green Deal om broeikasgassen terug te dringen. "Een context waarin er heel wat politieke 'goodwill' is, wat betreft die energietransitie en het klimaatbeleid. Dus die olie- en gasbedrijven voelen op dat moment ook wel een beetje: misschien is er hier wel een fundamentele shift gaande, weg van fossiel naar hernieuwbaar."

Maar de situatie veranderde snel, wat ook de doelen beïnvloedde. "De inval van Oekraïne bracht een mondiale energiecrisis teweeg die ervoor zorgt dat die olie- en gasprijzen weer explodeerden en die winsten weer veel groter werden. En dat zorgde ervoor dat die bedrijven zich opnieuw realiseerden: misschien zit er toch wat meer muziek in die fossiele activiteiten dan we gedacht hebben." Dat veroorzaakte volgens Blondeel een strategische ommekeer.

'Return of investment'

Dat het bedrijf meer geld verdient met fossiele activiteiten, is volgens Blondeel ook makkelijk uit te leggen. Dit heeft te maken met de 'return of investment', de gemaakte winst op een investering. "Als je investeert in een conventioneel olie- en gasveld, dan heb je een return on investment van boven de 10 procent."

"Maar", vervolgt hij, "als je investeert in een hernieuwbaar project, zoals windmolenparken op zee, zit je aan een winst van 6 à 8 procent. Dus dat is eigenlijk een hele simpele rekensom die aantoont dat er vandaag simpelweg opnieuw veel meer geld te verdienen valt met fossiele investeringen dan met hernieuwbare investeringen." Het heeft er dus vooral mee te maken dat het bedrijf met fossiele brandstoffen het meeste verdient.

Activistische aandeelhouders

Maar niet iedereen is blij met de stappen van Shell. Een groep aandeelhouders heeft een brief gestuurd waarin ze het bedrijf aansporen om hun activiteiten in lijn te brengen met het klimaatakkoord van Parijs. Deze brief kwam vanuit Follow This, een groep beleggers die vindt dat de olie-industrie sneller moet vergroenen. "De Shell-top wil zo lang mogelijk doorgaan met fossiel en niet investeren in schone energie", zegt Mark van Baal, van Follow This.

"De aandeelhouders moeten dan ingrijpen, die hebben namelijk een veel groter belang dan Shell: de wereldeconomie die in gevaar komt door klimaatverandering." Shell heeft volgens Van Baal al gereageerd op de brief aan de hand van de agenda van de aandeelhoudersvergadering. "Shell zegt zoals elk jaar: aandeelhouders, hier moet je tegenstemmen. En daarmee zeggen ze dat ze niet in lijn willen werken met Parijs."

Moties voor verduurzaming

Op 21 mei is er een jaarlijkse aandeelhoudersvergadering waarin aandeelhouders ook resoluties voor het bedrijf naar voren mogen brengen, die weer door andere aandeelhouders aangenomen kunnen worden. "Nu heb je de afgelopen jaren heel wat van die resoluties die door aandeelhouders naar voren zijn geschoven om het bedrijf te dwingen meer te gaan werken rond verduurzaming, vergroening en die energietransitie."

Maar nu er zo'n grote winst te behalen is met fossiele brandstof, is er te zien dat de niet-activistische aandeelhouders minder snel meegaan in de moties, vertelt de universitair docent. "Vandaar dat het management van het bedrijf oproept: laten we wat op de rem gaan staan wat betreft die moties rond vergroening en verduurzaming."

Terugkeer naar 'core business'

Hoe de directe toekomst eruit ziet, is volgens Blondeel helder. "Het is nu op een heel korte termijn heel duidelijk dat de ambitie inderdaad een terugkeer naar de 'core business' is, een terugkeer naar inzetten op fossiele activiteiten, omdat die het grootste winstpercentage kunnen garanderen en genereren." Maar op de lange termijn zouden er best weleens vraagtekens gezet kunnen worden bij de huidige strategie van het bedrijf, vertelt de universitair docent.

Daarbij kijkt hij ook naar de klimaatrechtszaak die in Nederland op dit moment speelt tegen Shell. "Dat kan wel eens een grote impact hebben op westerse olie- en gasbedrijven, niet alleen Shell, maar ook BP, Total Energy, en misschien op termijn ook de Amerikanen. En dus zit je inderdaad op lange termijn, middellange termijn, met een politieke context, met klimaatbeleid en met een energietransitie die aan het versnellen is."

Langetermijnvisie

Op de korte termijn hoeven olie- en gasbedrijven zoals Shell zich dus geen zorgen te maken, vertelt hij. "Maar op de langere termijn moeten die bedrijven echt wel eens fundamenteel nadenken: wat gaan we doen, welke richting gaan we uit? Want nu hebben ze om de 2, 3 jaar tijd, echt strategische bokkensprongen gemaakt. Ik kan mij ook inbeelden dat investeerders dat ook niet zo heel graag zien."

Er zou dus een duidelijk plan moeten komen. "Ze moeten op een bepaald moment echt een langetermijnvisie uittekenen waar aan ze zich vasthouden. En het wordt belangrijk voor hen om dat effectief ook uit te tekenen de komende tijd."