Terwijl Turkije met het eigen meetsysteem goed voorbereid is op aardbevingen, heeft het land tegelijkertijd te maken met 'een probleem als het gaat om bouwen', zegt seismoloog Rob Govers. In het land staan veel gebouwen die 'niet heel stabiel' zijn.
Turkije en omringende landen werden maandagochtend opgeschrikt door meerdere aardbevingen met een kracht van 7,8 en 7,6 op de schaal van Richter. Het dodental in Turkije is opgelopen tot boven de duizend. Zeker 1.700 gebouwen zijn ingestort, zegt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, die spreekt van de ergste ramp sinds 1939. Ook in Syrië loopt het aantal slachtoffers met het uur op.
Manier van bouwen
Dat veel gebouwen in Turkije niet bestand zijn tegen zoveel natuurgeweld, komt deels door de manier waarop Turken bouwen, zegt seismoloog Rob Govers. Daarvoor gaat hij terug naar honderden jaren geleden.
"Historisch gezien hebben de Turken een wijze van bouwen die niet helpt. Honderden jaren geleden al hadden ze een onroerend goedbelasting. De hoeveelheid van die belasting hing af van de grootte van het vloeroppervlak."
Niet heel stabiel
Oftewel: hoe kleiner de oppervlakte van een gebouw op de grond is, hoe minder belasting je voor het gebouw hoefde te betalen. "Dat zorgde ervoor dat ze de eerste verdieping breder maakten dan daaronder."
Maar op die manier bouwen heeft ook een keerzijde, zegt Govers. "Daarmee maak je een type gebouw dat niet heel stabiel is. Daardoor heeft Turkije een arsenaal aan dit soort gebouwen."
Aardbevingen in Turkije 'schering en inslag'
Volgens seismoloog Rob Govers komen (lichte) bevingen in Turkije vrijwel dagelijks voor. "Ze zijn er behoorlijk aan gewend. Rondom Turkije is het schering en inslag." Dat komt omdat Turkije 'een beetje in de tang zit' tussen de Euraziatische plaat in het noorden en de Afrikaanse plaat in het zuiden, zegt hij. De twee grote aardplaten bewegen langzaam naar elkaar toe. "En daar zit het arme Turkije tussen."
Uitdagingen
"Turkije probeert nieuwe gebouwen steeds meer volgens de bouwnormen te bouwen", zegt Govers. Maar: de historische belastingconstructie voor onroerend goed geldt nog steeds. Bovendien staat het land voor verschillende andere uitdagingen.
Zo staan er nog heel veel oude gebouwen in het zuidoosten van het land, het gebied dat maandag is getroffen. "En ga je een gebouw slopen? Nee", zegt de seismoloog.
Vluchtelingenstroom uit Syrië
Ook de vluchtelingenstroom uit Syrië, waar nog altijd een strijd wordt gevoerd, is een uitdaging in het gebied. "De vluchtelingen moeten allemaal gehuisvest worden. De steden daar groeien met enorme snelheden."
Dan kun je wel bouweisen hebben, zegt Govers, 'maar de druk op bouwen is op deze manier natuurlijk erg hoog.' "Dat maakt het controleren op de eisen erg moeilijk."
Aardbevingsbestendig bouwen
Toch kun je gebouwen heel goed beschermen tegen bevingen, zegt de seismoloog, door zogenoemd aardbevingsbestendig te bouwen. Daarvoor wijst hij na de zware aardbeving in Japan in 2011. Met een kracht van 9,0 op de schaal van Richter een van de zwaarste ooit sinds de metingen in het land.
"Toch was er toen weinig schade in Tokio." De hoofdstad van het Aziatische land lag zo'n 370 kilometer van het epicentrum lag. "Terwijl het een van de zwaarste aardbevingen ooit was", legt Govers uit. "Dus het kan."
Waarschuwingssysteem
Naast goed bouwen, zijn er ook andere belangrijke onderdelen om de schade na een beving te verkleinen. "Mensen goed trainen, bijvoorbeeld. Waarbij je afspreekt wat ze moeten doen als er een aardbeving is."
En een waarschuwingssysteem? "Een systeem dat afgaat voordat de aardbeving begint, bestaat niet. Maar wat wel bestaat is een alarmsysteem. Dat gaat af wanneer de beving eenmaal begonnen is. Dat kan mensen net genoeg tijd geven om een schuilplek te zoeken. Het vergt alleen wel veel apparatuur en investeringen."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.