Ruim de helft wil dat Mark Rutte direct vertrekt als bekend wordt dat hij de nieuwe NAVO-baas wordt

Als begin april bekend wordt dat Mark Rutte de nieuwe NAVO-leider wordt, wil ruim de helft (54 procent) dat hij direct stopt als demissionair premier. Johan Remkes wordt in dat geval als zijn meest acceptabele tijdelijke opvolger gezien.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 23.000 leden van het Opiniepanel. Naar verwachting wordt op 4 april in Washington, tijdens het 75-jarig jubileum van de NAVO, de nieuwe secretaris-generaal bekendgemaakt. Mocht de keuze op Mark Rutte vallen, dan kan hij in theorie nog tot uiterlijk 1 oktober aanblijven als demissionair premier. Vanaf die datum gaat de nieuwe NAVO-leider aan het werk.

Geen belangenverstrengeling

Met de tot nu toe stroef lopende formatie, is de kans groot dat er op het moment van de bekendmaking nog geen zicht is op een nieuw kabinet. Toch geeft de grootste groep (54 procent) in dat geval de voorkeur aan een direct aftreden. Dat hebben ze liever dan dat Rutte tijdelijk nog aanblijft als demissionair premier.

"Voor andere partijen wordt het onduidelijk of ze met de leider van Nederland of de toekomstige NAVO-leider praten", zegt een panellid daarover. Een snel vertrek uit het demissionaire kabinet lijkt deze groep panelleden daarom verstandiger, zodat 'alle schijn van belangenverstrengeling' wordt vermeden.

'Goed voor stabiliteit'

Een iets kleinere groep (39 procent) heeft liever dat Rutte na een eventuele bekendmaking nog even demissionair premier blijft, als er dan nog geen nieuw kabinet is. Zij vinden dat dat goed zou zijn voor de stabiliteit. "Hij moet niet meteen opstappen, maar bijvoorbeeld per 1 juni of juli, zodat er rustig naar een interim gezocht kan worden", vindt een panellid.

Ook ziet een aantal van deze deelnemers een 'deadline' van 1 oktober, wanneer de nieuwe secretaris-generaal aan de slag zou moeten gaan, als een goede stimulans: "Dat zet hopelijk ook druk op de formatie om tenminste in september klaar te zijn."

Aanblijven zolang nodig?

Maar wat als Rutte de NAVO-leider zou worden en er in oktober nog geen nieuw kabinet gevormd is? Een kwart (25 procent) vindt dat Rutte demissionair premier moet blijven zolang het nodig is, óók als dat hem zijn nieuwe baan bij de NAVO kost. "Hij heeft hiervoor getekend, dus hij moet zijn periode uitzitten", zegt een deelnemer.

Voor twee derde (65 procent) gaat dat te ver. Volgens hen mag een lange formatie niet ten koste gaan van een topfunctie, terwijl er bij de NAVO ook belangrijke uitdagingen liggen. "In een normale situatie zou hij zijn werk moeten afmaken. Maar in deze situatie is de NAVO-functie belangrijker", vindt een panellid.

'Capabele dealmaker'

Ruim de helft van de deelnemers (56 procent) ziet in Rutte een geschikte kandidaat voor die positie. Opvallend genoeg zijn dat niet alleen VVD-kiezers. Ook onder linkse kiezers heeft Rutte een groot draagvlak als NAVO-leider. "Hoewel ik absoluut nooit VVD zal stemmen, zie ik Rutte als een capabele dealmaker met een groot netwerk en een improvisatievermogen", laat een GroenLinks-PvdA-stemmer weten.

Tegelijkertijd heeft een derde (36 procent) zijn twijfels bij de kwaliteiten van Rutte. Zij noemen Rutte bijvoorbeeld 'te onbetrouwbaar' en 'geen probleemoplosser', of vinden dat iemand met 'meer militaire ervaring' nodig is in deze tijd.

Tijdelijke opvolger uit het kabinet

Mocht Rutte voortijdig stoppen als demissionair premier, zal er een tijdelijke opvolger aangewezen moeten worden. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan één van de drie vicepremiers: Rob Jetten, Carola Schouten, of Karien van Gennip. Alledrie de opties blijken niet populair onder de leden van het Opiniepanel, waarbij Schouten (35 procent) nog als meest acceptabel wordt gezien.

Ook Ruttes eigen opvolger bij de VVD, Dilan Yeşilgöz, vindt slechts een derde (32 procent) een acceptabele optie als demissionair premier. Daarin speelt ook mee dat Yeşilgöz andere verantwoordelijkheden heeft. "Ze moet zich 100 procent kunnen concentreren op de formatie en haar functie als minister", vindt een panellid.

Toch maar weer Remkes?

Ook zou er voor het tijdelijke premierschap gekeken kunnen worden naar iemand van buiten het demissionaire kabinet. Van de voorgelegde opties wordt daarbij oud-vicepremier en oud-formateur Johan Remkes als meest geschikte naam gezien (49 procent).

Voorstanders van Remkes zouden het goed vinden als in de tussenperiode iemand van 'buitenaf' de leiding gaat geven aan het demissionaire kabinet. Daarin zien zij in Remkes een geschikte kandidaat: "Hij gaat boven de partijen staan en heeft laten zien menig klus aan te kunnen."