Spannende dagen voor de Nederlandse defensie-industrie: gaan ze profiteren van de miljarden voor het Nederlandse leger? De maritieme sector hoopt op een flinke investering, voor behoud van de maakindustrie en voor strategische onafhankelijkheid.
Het is een historisch moment: na decennia van keiharde bezuinigingen, mag Defensie de komende periode jaarlijks vijf miljard euro gaan uitgeven. In eerste instantie zal het geld worden gebruikt om problemen als materieeltekorten en lekkende kazernes op te lossen. Daarna zal er geïnvesteerd worden in nieuwe (wapen)systemen.
Zelfstandigheid is belangrijk
In de Tweede Kamer klinkt de roep om investeringen in onze eigen wapenindustrie. CDA Tweede Kamerlid Derk Boswijk: "Voor ons is strategische autonomie belangrijk. In de coronapandemie hebben we gemerkt hoe afhankelijk we zijn van het buitenland, bijvoorbeeld met mondkapjes en beademingsapparatuur. Dat kwam allemaal uit China."
Dat is niet wenselijk als het gaat om defensiespullen, vindt hij. "We hebben ook een maakindustrie, met name in de maritieme sector, die spullen kan maken. Het is belangrijk dat we die behouden. Behalve knowhow en werkgelegenheid, zit daar ook een hele infrastructuur aan toelevering en opleidingen omheen. Als dat weg is, is dat voor altijd."
Kennis en kunde in Nederland
Het schrikbeeld van die sector is het faillissement van vliegtuigbouwer Fokker in de jaren 90. Daarmee verdween niet alleen dit bedrijf, maar ook de maakindustrie eromheen. Alle kennis en kunde rondom het bouwen van vliegtuigen was ons land in één klap kwijt.
De maritieme maakindustrie zit tegenwoordig onder andere bij scheepsbouwer Royal IHC, met vestigingen in Krimpen aan den IJssel en Kinderdijk. Directeur Louwrens op de Beek zegt dat de concurrentie in de scheepsbouw met landen als China en Zuid-Korea moordend is, maar dat de overheid een keuze heeft. "Kijk naar het Verenigd Koninkrijk. Daar steken ze 4 miljard in de eigen industrie, om hun eigen schepen te kunnen bouwen. Dat is een strategische keuze".
Als maakindustrie verdwijnt, is dat voor altijd. Dat bouw je niet zomaar opnieuw weer op.
Derk Boswijk, Tweede Kamer CDA
Internationaal samenwerken onvermijdelijk
Defensiespecialist Dick Zandee (Instituut Clingendael) ziet het gevaar van uitblijvende investeringen. "In de jaren 80 bouwden we de Walrus-onderzeeboten. Die knowhow hadden we toen. Maar er zit een groot gat tussen de bouw en de vervanging van materieel: de bouw van de opvolger is pas in de jaren 30 van deze eeuw. De kennis over de bouw van onderzeeboten is intussen verdwenen."
De Nederlandse industrie heeft volgens Zandee wel degelijk een en ander te bieden. "We zijn goed in geavanceerde technieken: sensoren en radarsystemen bijvoorbeeld. En ook in de ontwikkeling van materialen en communicatietechnologie."
Weinig visie
Toch vindt hij een pleidooi voor investeringen in de nationale industrie niet helemaal van deze tijd. "Het is een begrijpelijk standpunt, maar het getuigt van weinig visie en toekomstgericht denken."
"We zullen namelijk onvermijdelijk internationaal moeten gaan samenwerken. Neem bijvoorbeeld het Frans-Duitse initiatief voor de bouw van nieuwe pantservoertuigen. Bij dat soort projecten moet de Nederlandse industrie aanhaken."
Meer werkgelegenheid
Op de Beek van scheepsbouwer IHC benadrukt dat er een nauw verband is tussen militaire en commerciële scheepsbouw. De grote Nederlandse scheepsbouwers als Damen en IHC bouwen immers zowel militaire als civiele schepen.
"Investeringen leiden tot meer werkgelegenheid, maar ook tot efficiëntere productie. En dat heeft dan weer directe gevolgen voor de rest van de industrie: bij de bouw van baggerschepen, de off-shore en ook de plezierjachten.
'Dit mag je niet verloren laten gaan'
De maritieme sector staat naast de bouwers ook voor zo'n 600 toeleveranciers, met in totaal 70.000 banen. Dat is een cluster dat je niet verloren moet laten gaan."
Hoe Defensie de miljarden gaat besteden, wordt 1 juni bekend, als minister van Defensie Kajsa Ollongren de Defensienota presenteert.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.