Maar liefst 3500 mensen met aardbevingsschade in Groningen wachten te lang op een vergoeding. Dat heeft grote gevolgen. Psycholoog Janneke Hollander ziet psychische aandoeningen ontstaan: "Er is maar heel weinig nodig om ze te laten 'ontploffen'."
Joop Aukes uit Delfzijl is een van de 3500 mensen om wie het gaat. Hij is een van de zogenoemde 'specials', een term die door het onafhankelijke Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) bedacht is voor de moeilijke gevallen. Door de aardbevingen raakte de sportschool van Joop zwaar beschadigd. Hij vecht al 8 jaar om een schadevergoeding van miljoenen van de NAM en betrokken overheden.
Scheuren en lekkages
Joop woont met zijn vrouw en twee jonge kinderen in een oude dansruimte boven de sportschool. 's Zomers is het er bloedheet, 's winters ijskoud. Een normale woning kan hij niet betalen. De problemen ontstonden kort nadat Joop de sportschool had gekocht in 2009. Er kwamen scheuren en lekkages tevoorschijn in de wanden en betonnen bodemplaten.
Hij besloot een deel van het bedrijf te sluiten, om het op te knappen. Al met al investeerde Joop zo'n 2 miljoen euro in de aankoop en opknapbeurt van zijn sportschool. Achterstallig onderhoud, dacht hij eerst, totdat er een schade-expert langskwam en concludeerde dat er sprake was van aardbevingsschade door gaswinning. Sinds Joop dat weet, zoekt hij naar gerechtigheid. Tot nu toe zonder succes. En volgens een recent taxatierapport is het pand nog maar 450.000 euro waard.
Impact is groot
Het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) handelt de schade af van ongeveer 120.000 woningen en bedrijfspanden. 3500 ervan zijn dus bestempeld tot 'special', oftewel moeilijk geval. Al zijn niet alle zaken even ingewikkeld als de situatie waar Joop Aukes in verkeert.
Volgens woordvoerder Jouke Schaafsma van het IMG zijn er naar schatting enkele honderden zaken vergelijkbaar met die van Joop: "Hoewel dit nog geen procent is van alle dossiers, is de impact op deze groep juist groot. Het is bij zo'n enorme uitvoeringsoperatie onvermijdelijk dat dergelijke situaties ontstaan. We proberen vooral intern wegen en structuren te creëren om ze tijdig te herkennen, zodat we de impact voorkomen of verkleinen."
Partijen tegenover elkaar
De honderden 'specials' die het IMG moet afhandelen zijn allemaal mensen die weigeren zich neer te leggen bij de regelingen die de overheid heeft aangeboden. Ze vinden de vergoeding voor de geleden schade vaak te laag, maar ook de communicatie over schades schiet veel mensen in het verkeerde keelgat. Daardoor zijn de partijen steeds meer tegenover elkaar komen te staan.
Joop Aukes schuwt de confrontatie met ambtenaren niet: "Toen ik van de NAM een aanbod kreeg dat belachelijk laag was, ben ik op die man afgelopen, heb zijn hand gepakt en mijzelf met zijn hand een paar klappen gegeven en daarna hem ook nog een paar tikken. Ik vind dat als je me zo'n aanbod doet, je ook een man moet zijn en me in mijn gezicht moet slaan." Het is een van de inmiddels vele momenten waarop Joop zijn zelfbeheersing verloor, bekent hij.
Verbittering
Door alle ellende die hij de afgelopen jaren heeft meegemaakt, is Joop verbitterd. En hij is niet de enige. Psycholoog Janneke Hollander ziet veel zaken zoals die van Joop. Er is zelfs een naam voor de aandoening die hij erdoor heeft gekregen: Post Traumatic Embitterment Disease (PTED).
Volgens Hollander zijn sommige Groningers het vertrouwen compleet kwijt in de overheid en alle instanties die zich sinds de afgelopen 8 jaar bemoeien met de afhandeling van de aardbevingsschade. De woede die daaruit voortkomt, slaat bij veel mensen naar binnen. En er is volgens haar maar heel weinig nodig om ze te laten 'ontploffen'.
Vraag wanneer het mis gaat
De woede is voor Hollander gemakkelijk te verklaren: "De Nederlandse overheid heeft in de afgelopen 8 jaar zeven loketten geopend waar Groningers hun schade kunnen proberen te verhalen. Van die zeven loketten zijn er alweer vijf gesloten. Het probleem van de overheid, van de ambtenarij, is dat ze dingen proberen te regelen. Daar moeten ze mee stoppen. Ze moeten het oplossen. Steeds meer regels lost niets op."
Hollander is al jaren bang dat het een keer goed mis gaat: "Het is niet de vraag of er een keer iemand echt door het lint gaat en iemand iets aandoet, het is de vraag wanneer? Helaas zijn er genoeg voorbeelden van mensen die zichzelf iets hebben aangedaan."
'Mijn kinderen zijn bang dat ik eraan overlijd'
Joop Aukes probeert met zijn advocate Ludith Haarsma de schade rechtstreeks bij de NAM te verhalen. Aukes vraagt om vele miljoenen, aan materiële en immateriële schade, maar zijn juridische mogelijkheden raken langzaam uitgeput. Inmiddels lijdt Aukes door alle zorgen aan diverse kwalen: hartproblemen en door de medicatie ook nog eens nierklachten.
"Mijn kinderen kunnen feilloos lezen hoe het met me gaat en zijn bang dat ik eraan onderdoor ga. Dat ik kom te overlijden. Hun angst raakt me, het kan toch niet zo zijn dat kinderen met deze problemen moeten leven?" Joop kijkt elke dag in zijn zelfgetimmerde woning in de sportschool naar de balken boven zijn hoofd: "Waar zit ik veilig als er weer een aardbeving komt en het gebouw het dit keer niet houdt?"
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.