Psychiatrische hulpverleners willen meer aandacht voor geweld tegen ggz-personeel: 'Er wordt lang niet altijd aangifte gedaan'

"Het geweld mag nooit geaccepteerd worden", zegt psychiater en directeur van een kliniek Martijn Koerhuis. Vandaag staat een paginagrote advertentie in de krant van bijna 60 organisaties over aandacht voor geweld in de geestelijke gezondheidszorg.

De advertentie werd geplaatst naar aanleiding van een incident in Den Haag afgelopen 12 juli. In een ggz-instelling van Parnassia werden een beveiliger en een medewerker neergeschoten door een 67-jarige man. Uiteindelijk overleed de beveiliger aan zijn verwondingen.

'Nooit accepteren'

Martijn Koerhuis, psychiater en directeur van een kliniek maakte extreem geweld van dichtbij mee. Een medewerker werd in 2017 neergestoken en overleed aan zijn verwondingen. "Je hebt met elkaar een enorm verlies te dragen. En het raakt ook aan de veiligheid van zo'n kliniek. En tegelijkertijd heb je ook nog zorg voor de patiënten die zoveel mogelijk moet doorlopen."

Geweld in en buiten de zorg zal altijd voorkomen, zegt Koerhuis vanuit de Forensisch Psychiatrische Afdeling in Den Haag. "Maar impliceren dat het erbij hoort, gaat mij echt te ver", zegt hij.

24-uurs zorg

Zelf denkt Koerhuis als psychiater niet dat het geweld de afgelopen jaren is toegenomen in de kliniek waar hij werkt. "Je maakt weleens mee dat je wordt bedreigd, maar dat gebeurt niet dagelijks. Ik ben ook nooit fysiek aangeraakt. Maar mensen die op een afdeling staan met 24-uurs zorg, hebben wel een grotere kans om daarmee te maken te krijgen."

Het belangrijkste is om er als collega's voor elkaar te zijn. "Zeker na de eerste fase naar zo'n incident is dat belangrijk. Iedereen maakt het op zijn eigen manier mee. De een doet het liever alleen, of bespreekt het liever met familie, maar wees beschikbaar. Accepteer dat. En zorg dat er altijd een mogelijkheid is om het gesprek erover aan te gaan."

Kan ook mentale klachten geven

Mirjam van Leeuwen, zelf ggz-verpleegkundige en gezondheidswetenschapper herkent wat Koerhuis zegt. "Het kan van alles zijn. Fysiek letsel, blauwe plekken of bijtwonden, maar ook botbreuken. Het kan ook mentale klachten geven."

Over wat er in Den Haag gebeurd is, zegt Van Leeuwen: "Dit is een incident, gelukkig vindt dit zelden plaats in Nederland. Maar we weten wel dat er regelmatig fysiek geweld plaatsvindt tegen medewerkers in de ggz."

Communiceren met elkaar

"We hebben in de ggz te maken met mensen die in de war zijn. Die vaak ook zijn opgenomen omdat ze een gevaar zijn voor anderen. Dat gevaar houdt niet op zodra ze opgenomen zijn. Dat duurt nog even voort."

"Een kleine groep patiënten is verantwoordelijk voor het merendeel van de geweldsincidenten. De incidenten die zij veroorzaken zijn ook vaak veel heftiger. Ik denk dat het belangrijk is dat wij in de ggz goed weten om welke cliënten het gaat. En dat we daar ook eerlijk over zijn. Dus dat we incidenten goed overdragen en ook melding maken van incidenten bij politie en justitie", zegt Van Leeuwen.

Aangifte doen belangrijk

"Ik denk dat deze specifieke groep patiënten die zoveel geweld veroorzaakt, ook juist recht heeft op betere behandeling", zegt Van Leeuwen. Aangiftes kunnen daarbij helpen, maar die worden niet altijd gedaan.

"Mensen vinden het lastig om aangifte te doen omdat ze beroepsgeheim hebben en het wordt niet altijd aangemoedigd vanuit de instelling zelf. Soms hebben mensen ook negatieve ervaringen opgedaan bij eerdere aangiftes. En ze hebben ook echt het beste met patiënten voor natuurlijk. Medewerkers kunnen bang zijn voorbedreiging."

'Fysiek aangevallen'

Erik Masthoff, bestuurder van Fivoor en zelf psychiater is een van de initiatiefnemers van de advertentie in de krant vandaag. Ook hij heeft incidenten meegemaakt.

"Ik ben zelf vele malen uitgescholden of met de dood bedreigd. Ik ben ook wel eens fysiek aangevallen. En ik heb van dichtbij meegemaakt dat andere medewerkers daar slachtoffer van waren. Dat maakt nog de meeste indruk."

Voorkomen niet altijd mogelijk

"Het doel van de advertentie is dat wij als zorginstellingen aandacht vragen. Wij willen aan de ggz-hulpverleners, die dat betreft, laten zien dat we ze steunen en dat er begrip nodig is", zegt Masthoff. Maar niet elke patiënt is zo, wil hij net als Van Leeuwen benadrukken. "Als er zoiets ernstigs gebeurt, dan willen we voorkomen dat iedereen gaat denken dat alle patiënten in de ggz gevaarlijk zijn of risicovol gedrag vertonen, dat is niet zo", zegt Masthoff.

Volgens Masthoff kan je op sommige situaties inspelen om geweld te voorkomen, maar dat is niet altijd mogelijk. "Je kunt niet een algemeen beleid maken om dit altijd te voorkomen, want de maakbaarheid van ggz-dienstverlening kent zijn beperkingen. Wij als ggz-instellingen moeten wel van elke ernstige gebeurtenis proberen te leren."