Paardenvleeskoning Jan F. voor de rechter, maar het blijft gissen wat er op je bord ligt

'Paardenvleeskoning' Jan F. uit Breda moet deze week voor de rechtbank in Parijs verschijnen om grootscheepse fraude met paardenvlees. Keurmeester Ali-Salah werd slachtoffer van hem. "Hij is heel klein, maar de schade die hij aanbracht is heel groot."

Jan F. uit Breda zou de spil vormen in het grote paardenvleesschandaal, waarbij in 2013 paardenvlees als '100% rundvlees' werd verkocht. Jan F. en zijn Nederlandse collega Hans W. verkochten hun vlees aan het Franse bedrijf Spanghero, dat er producten van maakte en die vervolgens in dertien Europese landen verhandelde. Beide Nederlanders staan nu voor de rechter, net als twee Franse directeuren van Spanghero. Alle partijen worden verdacht van oplichting in georganiseerd verband.

Halal bleek niet halal

Jan F. heeft bepaald geen schoon blazoen. In 2017 werd hij in Spanje gearresteerd op verdenking van het laten slachten van zieke en gestolen paarden. Later dat jaar werd Jan F. ook nog opgepakt in België op verdenking van valsheid in geschrifte en dierenmishandeling. In Nederland werd hij eerder al veroordeeld voor het sjoemelen met halal-certificaten.

Samen met collega-ondernemer Hans W. kocht F. op grote schaal paardenvlees in Zuid-Amerika in. Eenmaal in Nederland, plakten zij stickers op het vlees met de bewering dat het halal rundvlees was. Gelovige moslims dachten dit vlees te kunnen eten, maar aten in werkelijkheid paardenvlees van 'de koning'. Jan F. kreeg daarvoor een voorwaardelijke straf en een boete van 50 duizend euro.

Sjoemelen: 'Het getal 2 werd 20'

Keurmeester Abdulfatteh Ali-Salah van instantie Halal Correct was destijds een van de gedupeerden. Jan F. vervalste de certificaten van het bedrijf, om paardenvlees voor halal door te laten gaan. Ali-Salah vertelt hoe hij dat aanpakte. "Hij bestelde een kleine partij halalvlees, met een echt certificaat. Dan veranderde hij een paar cijfers, bijvoorbeeld het getal 2 werd 20, en met behulp van een frauderende drukkerij maakte hij de certificaten zo echt mogelijk na."

Waar Jan F. waarschijnlijk niet op gerekend had, is dat Halal Correct de registratie goed op orde had. Mede door hun kopieën liep hij tegen de lamp. Halal Correct screent aanvragers van het certificaat sindsdien intensiever.

Herkomstfraude

Voedselveiligheidsspecialist IJsbrand Velzeboer herkent het beeld dat Keurmeester Ali-Salah schetst over vleeshandelaar Jan F. "Hij neemt de handel in vlees niet al te serieus. Het is allemaal met een grote knipoog. Dat blijkt al uit zijn bedrijfsnaam." Het bedrijf van Jan F. heet 'Draap', het omgekeerde van het woord 'paard'. Het is volgens Velzeboer makkelijk om in de 'snelle' vleeswereld te frauderen. Vooral herkomstfraude is volgens hem relatief makkelijk te plegen: iets kopen, en vervolgens niet eerlijk zijn over waar het vandaan komt. "De handel gaat veel sneller dan het ambtelijk apparaat, de handhaving."

Er zit volgens Velzeboer een groot gat in de wetgeving van internationaal vlees. "Vlees uit Roemenië kan in weinig tijd al bij de poolcirkel aankomen." Als het vlees uit vreemde of onverwachte landen komt, moet je volgens Velzeboer opletten. "Als je als afnemer een nota krijgt met vlees uit Cyprus moet je je wel even achter de oren krabben. Je moet daar alert op zijn, ook al lijkt het een goede deal te zijn."

Gehakt uit Botswana

Het probleem zit hem volgens Velzeboer niet bij 'puur' vlees, zoals een biefstuk of een varkenshaasje, maar vooral in samengestelde producten, zoals gehakt. "Als ik een vleesbereiding maak, hoef ik niet meer aan te tonen waar het vandaan komt. Dat vlees komt daarom prompt uit Botswana, Uruguay of Paraguay." De controle op deze producten laat dan ook te wensen over. "Iedereen denkt dat elk stukje vlees in handen van de NVWA-controleur is geweest. Dat is niet zo."

In Nederland is de controle wel redelijk goed op orde, zegt Velzeboer. "Op slachthuisniveau is de inspectie best goed in Nederland, dat zal ik niet tegenspreken. Binnen 24 uur moet een handelaar de herkomst en het afzetkanaal kunnen aantonen." Een schandaal zoals met het paardenvlees is niet goed voor het imago van de vleessector. "Je demoniseert de hele sector, die al veel transparanter probeert te zijn. Daarmee is het begin er. Dat moet je nu vasthouden en verder uitdiepen."