Oud-Kamerlid Duivesteijn tegen afschaffen vrije artsenkeuze: 'Was die keuze er niet geweest, dan was ik allang dood'

Als het aan het kabinet ligt, wordt de vrije artsenkeuze ingeperkt. Een vergelijkbaar voorstel haalde het in 2014 niet, mede dankzij PvdA'er Adri Duivesteijn. Nog altijd maakt hij zich hard voor keuzevrijheid in de zorg: "Het gaat om een recht."

De keuze door welke arts of verpleegkundige je behandeld wordt, staat onder druk. Het kabinet wil dit recht namelijk inperken. Kies je toch een andere arts, dan moet je een groot deel van de rekening zelf betalen. En dit zou al heel snel geregeld moeten worden, want met Prinsjesdag wil het kabinet hier een akkoord over hebben.

Stap terug in de tijd

Een vergelijkbaar voorstel van oud-minister Edith Schippers om deze vrije artsenkeuze in te perken, sneuvelde in 2014 in de Eerste Kamer. Voormalig PvdA-senator Duivesteijn was en is principieel tegen het plan om de vrije artsenkeuze in te perken.

De politicus vreest dat Nederland met de wetswijziging een stap terug in de tijd maakt. "Vroeger hadden we een ziekenfonds en een particulier zorgstelsel. Dat was eigenlijk een klassensysteem waarbij degenen met een ziekenfonds minder rechten hadden dan zij die particulier waren."

'Niet voor niks een grondrecht'

Met de komst van de nieuwe zorgwet uit 2006 is de zorgmarkt geprivatiseerd. Zorgverzekeraars moeten nu met elkaar concurreren op voorwaarde van een acceptatieplicht: verzekeraars moeten iedere burger verzekeren. "En wat je ziet, is dat er voortdurend weer gepoogd wordt terug te keren naar een klassensysteem, waarbij er onderscheid gemaakt wordt tussen mensen met een hoog inkomen en een laag inkomen."

Naast de dreiging van een klassensysteem, raakt de vrije artsenkeuze volgens Duivesteijn ook het individuele welzijn. "Het hebben van een goede huisarts, uroloog of een oncoloog, dat zijn persoonlijke relaties. Die zijn zo ongelofelijk belangrijk, zeker als je in een proces zit waarin je kwetsbaar wordt. Het is niet voor niks dat het een grondrecht is."

Duivesteijn was uitbehandeld

Zelf ondervond het oud-Kamerlid hoe belangrijk de vrije artsenkeuze is, toen bij hem in 2006 prostaatkanker werd geconstateerd. "Ik was in Den Haag uitbehandeld. En dat betekent dus in mijn geval dat ik alleen nog maar toegang had tot hormonen waardoor de ziekte onder controle werd gebracht voor een bepaalde periode."

Duivesteijn weigerde op te geven en ging op zoek naar andere behandelmogelijkheden. Zo kwam hij uiteindelijk terecht in Nijmegen, waar hij op nieuwe methode stuitte die hem in leven heeft gehouden.

In leven dankzij vrije artsenkeuze

"Feit is dat ik er nog ben. En dat is te danken aan het feit dat ik het heft in eigen handen heb genomen en gelukkig ook artsen tegen ben gekomen die bereid waren om mij de kans te geven om opnieuw behandeld te worden via een andere methode", vertelt de oud-politicus.

"Voor mij is het heel eenvoudig: als die vrije artsenkeuze er niet geweest zou zijn, dan zou ik allang dood zijn."

Politici moeten individuele afweging maken

In 2014 was er dus geen meerderheid voor het wetsvoorstel. Dat was toentertijd deels te danken aan het CDA. "Want het CDA zat toen in de oppositie en was eigenlijk tegen alles wat het kabinet deed." Maar volgens Duivesteijn is het verleden geen garantie voor de toekomst. "Je moet niet uitsluiten dat zij nu ook heel pragmatisch en opportunistisch meegegaan met een D66-voorstel."

Hij hoopt vooral dat, omdat het echt gaat om een principiële ingreep in het zorgstelsel, Kamerleden een individuele afweging maken. "Zoals ik dat ook gemaakt heb. En dat ze zich losmaken van die coalitie en dat ze zeggen: 'Dit is voor mij een persoonlijke grens.'"