Op de operatietafel met een koptelefoon op: muziek helpt tegen verslaving aan pijnstillers

1,3 miljoen Nederlanders slikt potentieel verslavende pijnmedicatie. Een op de tien wordt chronische gebruiker. De verslaving kan ontstaan rondom een operatie. Uit nieuw onderzoek blijkt dat muziek tijdens de operatie de kans op verslaving vermindert.

De 63-jarige Marien Hogendoorn viel afgelopen jaar van 7 meter hoogte van een ladder. Hij brak bijna alles: arm, pols, sleutelbeen en had zelfs een schedelbasisfractuur. "Eigenlijk is het een wonder dat ik zo goed ben hersteld. Ik loop zonder hulp, kan van alles weer. Ik mag alleen niet meer een ladder op van mijn vrouw."

'Groot maatschappelijk probleem'

Hogendoorn wordt nu geopereerd, omdat er een metalen plaat uit zijn pols moet worden verwijderd. Geen grote ingreep, maar elke operatie gaat gepaard met pijn en daarvoor is medicatie nodig. En pijnmedicatie is in potentie heel verslavend.

"Verslaving aan pijnmedicatie is een groot maatschappelijk probleem", zegt Hans Jeekel, hoogleraar chirurgie en onderzoeker van het Erasmus MC. "We kennen allemaal de zorgelijke situatie in de Verenigde Staten. Maar ook in Nederland slikken zo'n 1,3 miljoen mensen potentieel verslavende pijnstillers. Uit onderzoek is gebleken dat een op de tien mensen die deze middelen krijgt chronische gebruiker wordt. Het neemt epidemische vormen aan."

Muziek luisteren

Samen met zijn team doet Jeekel al jaren onderzoek naar de invloed van muziek op patiënten tijdens een ziekenhuisverblijf. "We wisten al dat muziek kan helpen om angst en stress te reduceren", vertelt de arts. Maar nu is er een nog grotere doorbraak: muziek kan namelijk helpen om niet verslaafd te raken aan pijnmedicatie.

"We hebben via de muziek een verrassende en volstrekt bijwerkingsvrije manier gevonden om het aantal mensen dat chronisch verslaafd raakt aan pijnmedicatie te verminderen. Wat er precies gebeurt in de hersenen tijdens het luisteren naar muziek moeten we nog verder onderzoeken, maar dat er van alles gebeurt is overduidelijk", zegt Jeekel.

Met koptelefoon op de operatietafel

Verslaving aan pijnstillers ontstaat vaak rondom een operatie, omdat patiënten voor, tijdens en na de ingreep deze medicatie toegediend krijgen. Het Erasmus MC heeft daarom in de afgelopen periode bij 5000 mensen die geopereerd werden, onderzocht wat het effect van muziek is op hun pijnmedicatie.

De helft van hen kreeg een koptelefoon op met muziek. Wat bleek? Deze mensen hadden veel minder pijnmedicatie nodig dan mensen die dezelfde operatie kregen zonder koptelefoon met muziek. De onderzoekers publiceren hun wereldprimeur binnenkort in het gerenommeerde chirurgische tijdschrift 'Annals of Surgery'.

'Rustgevend om met muziek de operatie in te gaan'

Hogendoorn vindt het een prima idee om met muziek zijn polsoperatie in te gaan. "Ik ben gelovig en hou erg veel van christelijke muziek. Ik word blij van de band Sela. De zangeres daarvan is niet lang geleden veel te jong aan kanker overleden. Ik vind haar muziek zo mooi dat ik die heb gekozen voor de operatie."

"Wat het onderzoek naar muziek en pijnbeleving inhoudt weet ik niet precies, maar ik denk dat het hoe dan ook rustgevend is om met prettige muziek onder narcose te worden gebracht", vertelt Hogendoorn.

Heavy metal werkt niet

Het Ministerie van Volksgezondheid kijkt met interesse naar de studie van het Erasmus MC. De resultaten van het onderzoek worden besproken binnen de taakgroep van het Ministerie en ook met de zorgverzekeraars. In het najaar komt de taakgroep met een concreet voorstel over een bredere toepassing van de behandeling met muziek. Grote kans dus dat er in de toekomst op menig operatiekamer een koptelefoon klaar ligt.

En leuk detail: Volgens Jeekel maakt het niet uit naar welke muziek je luistert tijdens de operatie. Klassiek, pop, soul of blues. Alles heeft effect, zo bleek uit het onderzoek. Met één uitzondering: heavy metal. En dat is dan weer niet zo verassend.