Onveilige situatie in overvol azc Ter Apel blijft groeien, voor asielzoekers en medewerkers: 'Formule voor problemen'

Opnieuw wordt er alarm geslagen over de veiligheidssituatie in Ter Apel. De Inspectie Justitie en Veiligheid concludeert dat zowel asielzoekers als medewerkers gevaar lopen om slachtoffer te worden van geweld. "Kleine groep die veel onrust veroorzaakt."

Sinds afgelopen december werden er volgens de inspectie al acht steekincidenten in het azc gemeld. Ook steeg het aantal in beslag genomen wapens en ernstige incidenten. Gisteren was er nog sprake van een incident, waarbij de politie in de plaatselijke Hema een asielzoeker in zijn been schoot.

Trauma na lange reis

De inspectie schetst 'een ernstig risico om slachtoffer te worden van een (gewelds-)incident', iets dat geldt voor zowel de asielzoekers als de medewerkers van het azc. De incidenten lopen namelijk uiteen volgens de voorzitter van de Ondernemingsraad van het COA, Irenka Przybylski.

"Korte lontjes, vechtpartijen, het zijn mensen die na een lange reis trauma's hebben. Mensen met PTSS reageren anders. Dan gaat het om onvoorspelbaarheid, gecombineerd met taalproblemen en onzekerheid", vertelt ze. Het is volgens haar dan ook een formule voor problemen.

Medewerkers in spagaat

De situatie is voor zowel de asielzoekers als de medewerkers niet meer te houden. Zo vertelt Przybylski over de onveiligheid onder medewerkers en dat deze vaak in een spagaat zitten. "Je wil deze bewoners goed begeleiden en goed opvangen. Tegelijk is er een kleine groep die ontzettend veel onrust veroorzaakt."

"Die moet je ook opvangen en begeleiden", vertelt ze. "Want dat zijn we als COA verplicht. En die spagaat tussen je werk doen en je werk niet kunnen doen, dat is een hele lastige."

Onrust en onmacht

Om de situatie onder controle te houden wordt er nu om meer politie en boa's gevraagd. Dat lijkt een herhaling van zetten, want in december concludeerde de inspectie ook al dat het risico op gewelddadige incidenten met de dag groeide. Toch lijkt een definitieve oplossing nog ver weg.

Volgens de voorzitter is dat deels te verklaren door de onzekerheid waar velen in het azc zich in bevinden, vanwege de achterstand bij de IND. "Mensen moeten heel lang wachten voordat ze duidelijkheid hebben in hun procedure. Dat geeft onrust, dat geeft onmacht. Aan de andere kant hebben we ongelofelijk veel vergunninghouders in het centrum zitten. Dat is dan niet in Ter Apel, maar wel in de andere locaties, waardoor Ter Apel niet kan uitstromen."

'Verplicht om op te vangen'

Iets dat versterkt zou worden door juridische beperkingen, zegt Przybylski. "Wij zijn verplicht om op te vangen. Zolang iemand recht heeft op opvang, moeten wij dat doen. Wij kunnen niet op basis van gedrag iemand buiten zetten." Ook blijft het tekort aan personeel, gecombineerd met de overvloed aan mensen die er in het azc binnenkomt hardnekkig meespelen. "We kunnen in Ter Apel niet uitstromen, omdat er in andere centra te veel vergunninghouders zitten."

"En dan krijg je dus te veel mensen op een te kleine ruimte", gaat ze verder. Ook laat de voorzitter weten dat de reactie van de asielzoekers en medewerkers soms niet meer dan menselijk is. "We liggen zo onder een vergrootglas dat het soms lijkt alsof er veel meer genoteerd wordt. Maar sommige dingen zijn ook intensiever. Op het moment dat er wapens bij zitten heeft dat een heel ander effect dan een 'gewone' ruzie over bijvoorbeeld geluidsoverlast. Het wordt gewoon anders."

'10 stappen terug'

Er is een brief gestuurd naar de minister en de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid. Daarin roept de Inspectie op om meer politie-inzet en betere samenwerking tussen de betrokken instanties. Maar met een nieuw kabinet in het vooruitzicht, inclusief nieuwe bewindslieden onder het ministerie van Justitie en Veiligheid, stelt dat Przybylski niet gerust.

"Ik hoop dat ze de lijn doorvoeren die Van der Burg heeft ingezet, met de spreidingswet" legt de voorzitter uit. "Maar ik maak me wel zorgen om met het nieuwe kabinet. Dan beginnen we eigenlijk weer met 10 stappen terug."