Onderzoeker maakt zich zorgen dat kankerbehandeling afhankelijk is van inkomen: 'Schrijnend om te zien'

Als je kanker krijgt en een laag inkomen hebt, is de kans groot dat je minder uitgebreide behandelingen krijgt dan mensen met een hoog inkomen, volgens het Integraal Kankercentrum Nederland. Onderzoeker Mieke Aarts vindt die verschillen schrijnend.

Aarts is hoofdonderzoeker bij het IKNL en is betrokken bij het onderzoek naar het verband tussen sociaaleconomische factoren en de behandeling van kanker.

Reden grote verschillen

De onderzoeker geeft als voorbeeld: stel iemand krijgt huidkanker, dan krijgen hogere inkomensgroepen in 67 procent van de gevallen immuuntherapie, tegen 47 procent in de lagere inkomensgroep. Volgens haar spelen er nog meer factoren een rol in deze verschillen.

Volgens de hoofdonderzoeker hebben die grote verschillen vooral te maken met de fysieke toestand van iemand. "Dus hoe fit iemand is. Maar ook: we weten bijvoorbeeld dat patiënten in een lagere inkomensgroep vaker andere ziektes hebben. En dat er bijvoorbeeld ook vaker gerookt wordt. Dat kan natuurlijk de keuze voor een behandeling beïnvloeden", licht Aarts toe.

Minder vaak behandeling

Bovendien ziet ze dat patiënten in de lage inkomensgroep minder vaak een behandeling op de tumor of uitzaaiingen starten. Volgens Aarts heeft dat deels te maken doordat patiënten minder fit zijn.

Hierdoor kunnen ze dus minder goed zo'n behandeling ondergaan, legt Aarts uit. Ze vervolgt dat het mensen in een lage inkomensgroep andere voorkeuren hebben ten aanzien van hun behandeling.

Digitale vaardigheid

Een andere oorzaak is het verschil in het opzoeken van informatie over de ziekte, zo vertelt Aarts. "Wat we zien is dat mensen met een praktische opleiding vaker beperkt gezondheidsvaardig zijn dan mensen met een theoretische opleiding. Dat betekent dat mensen met een praktische opleiding meer moeite hebben om informatie op te zoeken."

Uiteindelijk beïnvloedt dat volgens haar ook het gesprek dat iemand heeft over de behandeling. Een derde factor die ze opnoemt, is de situatie waarin iemand zich begeeft. "Dus als je een hele stressvolle situatie hebt, denk bijvoorbeeld als je net een diagnose kanker hebt gehad, dan kunnen die gezondheidsvaardigheden in één keer veel minder of misschien zelfs heel beperkt zijn. En dat beïnvloedt uiteindelijk dus allemaal de keuze voor een behandeling."

Minder mondig

Naast de fitheid, digitale vaardigheden en situatie waarin iemand zit, speelt communicatie een belangrijke rol in het kenmerken van de verschillen. Iemand met bijvoorbeeld een hoger inkomen zal volgens de onderzoeker mondiger zijn en makkelijker communiceren met de arts over de behandelopties.

In tegenstelling dus tot iemand met een lagere inkomensachtergrond waarbij de mondigheid beperkt is, legt Aarts uit. "Dat maakt natuurlijk ook dat een gesprek over de behandeling van kanker anders verloopt en misschien ook wel andere uitkomsten krijgt", concludeert de onderzoeker. Maar ze benadrukt daarbij wel dat een andere uitkomst niet per definitie slecht hoeft te zijn. "Zolang er maar een goed gesprek is geweest tussen de patiënt en behandelaar en de juiste overwegingen zijn gemaakt."

'Gaat over meer dan kwetsbaarheid'

Volgens Aarts zijn er daarom op verschillende vlakken actie nodig. Ze roept medische specialisten op om nog meer in te zetten op persoonsgerichte zorg. "Om echt te kijken: wie zit er voor me en wat zou goed voor deze patiënt kunnen zijn."

Ze vult aan dat patiënten moeten weten dat zij ook zelf een keuze kunnen maken in hun behandeling en hierbij het gesprek aangaan met hun behandelaar. Tot slot roept Aarts de overheid op nog meer te focussen op preventie. "Er moet ook aandacht zijn voor de kwetsbaarheid en de bestaansonzekerheid die sommige mensen ervaren. Want deze resultaten gaan over meer dan alleen gezondheid."