De bestrijding van zorgfraude - bedrijven die opzettelijk minder zorg leveren dan waar ze voor betaald krijgen - haalt niks uit. De Algemene Rekenkamer concludeert dit na onderzoek. "Het is dweilen met de kraan open", zegt Aad de Groot van DSW.
Het bestrijden van zorgfraude in Nederland heeft niet of nauwelijks effect. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer na analyse van 14 casus en uitgebreide interviews met betrokkenen. De Rekenkamer heeft het over 'een zorgelijk gebrek aan daadkracht'. Mensen die zorg nodig hebben worden de dupe van dit soort fraude. Vaak wordt er namelijk gefraudeerd door minder zorg te leveren dan waar iemand recht op heeft, bijvoorbeeld 12 uur in plaats van 20. En er wordt minder gekwalificeerd personeel ingezet.
Zorgcowboys actief in honderden zorgbedrijven
Al jaren horen we over 'zorgcowboys', bedrijven die zeggen dat ze zorg verlenen maar dat niet doen, of te weinig doen. Het kost naar schatting miljoenen euro's gemeenschapsgeld en gaat vaak ten koste van kwetsbare mensen die de zorg nodig hebben. Er is dus alle reden om die zorgcowboys aan te pakken. Maar hoe dat nu gaat, werkt niet.
Officieel werken de belastingdienst, arbeidsinspectie, het OM, de Inspectie en de Zorgverzekeraars samen. Maar zelfs bij de sterkste signalen van zorgfraude levert dit weinig op. Als de fraude al wordt aangetoond, dan kan de fraudeur vaak onder een andere naam weer verder met een nieuw zorgbedrijf.
Onderzoek van de Algemene Rekenkamer
De Algemene Rekenkamer onderzocht 14 gevallen van zorgfraude, vooral in de wijkverpleging, beschermd- en begeleid wonen en jeugdzorg. 1 voorbeeld gaat over een netwerk van zorgbedrijven dat al sinds 2014 in beeld is vanwege vermoedens van fraude. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd gaat ermee aan de slag maar werkt niet samen met de betrokken gemeente.
Pas 3 jaar na de eerste signalen van fraude wordt door de gemeente en zorgverzekeraars voor het eerst geld teruggevorderd. En pas 5 jaar na die eerste signalen komen ook andere fraudebestrijders eindelijk in actie, maar die komen dan weer niet tot een gezamenlijke aanpak.
Weer een jaar later, we zijn inmiddels in 2020, is er melding van een verdachte geldstroom van miljoenen, en pas dan komen de verdachte zorgbedrijven serieus in beeld bij het Openbaar Ministerie en de inspectie. Toch zijn de betreffende ondernemers in 2022, 8 jaar na die eerste vermoedens van fraude, nog steeds actief in de zorgsector.
Verzekeraar DSW hekelt fraude-aanpak
Aad de Groot, bestuursvoorzitter van zorgverzekeraar DSW herkent het beeld. "Wij zijn de actiefste zorgverzekeraar op dit vlak, dat kunnen we doen omdat we niet de grootste zijn. Het kost namelijk veel tijd en geld en is erg ingewikkeld om fraudeurs op te sporen", vertelt hij.
"Maar het gaat om premiegeld van onze verzekerden en wij vinden dat dat aan de zorg moet worden besteedt. Die verzekerden hebben de fraude soms helemaal niet in de gaten. Ze hebben bijvoorbeeld een thuiszorgcontract voor een aantal uren en dat ze minder uren zorg krijgen valt hen helemaal niet altijd op. Het gaat vaak om oudere mensen die de medewerker die over de vloer komt aardig vinden en blij zijn dat hij of zij er is. Ook al krijgen ze minder uren zorg dan waar voor betaald wordt."
'Dweilen met de kraan open'
DSW maakt zelf ook signaleringen van zorgaanbieders waarvan zij denken dat er iets niet in de haak is. Bijvoorbeeld bij wijkverpleging, als er heel veel gedeclareerd wordt voor iemand die heel jong is. Of als er hele hoge winsten op de jaarrekening verschijnen.
"Eigenlijk moet je elke rekening controleren, zegt De Groot. "Maar dat is dweilen met de kraan open."
Geen boete bij zorgfraude
Als een zorgcowboy eenmaal gepakt wordt dan kan de verzekeraar nog steeds niet veel doen. Er is geen boete-systeem. Het enige wat de verzekeraar terug kan krijgen is het bedrag aan onterechte declaraties.
"Het is voor die zorg-ondernemer dus risicoloos frauderen", vertelt De Groot van DSW. Pas wanneer het Openbaar Ministerie strafrechtelijke vervolging inzet dan kan er daadwerkelijk straf volgen. Maar de publicatie van de Algemene Rekenkamer laat zien dat dit in veel gevallen niet gebeurt.
Hoe het ook kan
Er zouden in Nederland vele honderden frauduleuze zorgbedrijven zijn, maar hoeveel mensen daar de dupe van zijn, is lastig te zeggen. De gemeente Almelo screent sinds een paar maanden nieuwe zorgbedrijven via de wet Bibob. Daarmee kun je geldstromen zien en politie en justitie-informatie, voordat een vergunning wordt verleend. Ook Aad de Groot van DSW pleit voor meer controle voordat iemand een zorgbedrijf begint.
"Op dit moment is het in Nederland makkelijker een zorgbedrijf te beginnen dan een café. Dat moet anders. Veel strenger screenen aan de poort, fraudeurs straffen en zorgen dat iedereen die bezig is met die controles, de informatie kan uitwisselen."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.