Nieuwe wet maakt dwangbehandeling in eigen huis mogelijk: 'Ik vind het beangstigend'

"Ik vind het een beangstigende wet" zegt Jolijn Santegoeds over de nieuwe Wet Verplichte GGZ. Met de wet krijgen hulpverleners vergaande dwangmiddelen om psychiatrische patiënten thuis te behandelen. "Ik zou me niet meer veilig voelen in m'n eigen huis."

Het gaat wat Santegoeds van de actiegroep 'Tekeer tegen de isoleer!' betreft gewoon om tijd. Tijd en aandacht. Zelf heeft ze als psychiatrisch patiënt ook dwang meegemaakt en vindt de wet ronduit slecht. Ook psychiater Elnathan Prinsen van de NVvP is kritisch, maar ziet ook positieve punten.

Geboeid met polsbandjes

Op de website van de GGZ wordt de wet gepresenteerd als middel om psychiatrisch patiënten verplichte zorg op te leggen, 'wanneer het gedrag van een persoon als gevolg van zijn psychische stoornis leidt tot ernstig nadeel voor zichzelf of anderen'. Die verplichte zorg bestaat volgens de GGZ uit 'het toedienen van medicatie, insluiten of het uitoefenen van toezicht op de patiënt'.

Uitlegfimpje van het GGZ over de Wet verplichte ggz (Wvggz)

Hoe die verplichte zorg er vervolgens in de praktijk uit gaat zien ontdekte het Algemeen Dagblad aan de hand van formulieren van zorgverzekeringen. Zo kunnen patiënten thuis geboeid worden met polsbandjes, mag hun rolstoel worden geblokkeerd en kunnen ze opgesloten worden.

Niet meer veilig voelen in eigen huis

Het is reden voor Jolijn Santegoeds zich kritisch uit te laten over de wet. "Ik heb zelf dwang meegemaakt en het is absoluut verschrikkelijk. Je zegt nee en ze doen het toch. Je moet er niet aan denken dat mensen door mijn voor- of achterdeur heen breken. En dat ik dan moet denken 'dit is de bank waar ik overmeesterd ben en waarop ze mij geïnjecteerd hebben met medicatie'."

Door in eigen huis verplichte zorg te krijgen valt wat Santegoeds betreft het laatste stukje veiligheid voor de patiënt weg. "Ik zou me niet meer veilig voelen in m'n eigen huis. Waar kan je dan nog heen?", vraagt ze zich af. "Dat is absoluut niet goed voor het welzijn, als mensen zo ontredderd raken en zich nergens meer veilig voelen en niet meer weg kunnen van de situatie."

Patiënten en familie kunnen meedenken

Ook de Nederlandse Vereniging van Psychiatrie (NVvP) voorziet problemen met de invoering van de nieuwe wet. NVvP-voorzitter en psychiater Elnathan Prinsen adviseerde eerder de Eerste Kamer tegen de wet te stemmen. Zijn grootste bezwaar is dat de politie in de nieuwe procedure via de burgemeester de psychiater tot behandeling kan aanzetten. En dat vindt hij onwenselijk. "Psychiaters zijn medische professionals en moeten zelf die beslissing maken. Het zou onvoorstelbaar zijn als een burgemeester een chirurg gaat verplichten om te opereren."

Over sommige onderdelen van de wet is Prinsen wel positief. "De focus verschuift van opname naar behandeling. Nu worden verwarde mensen of psychiatrische patiënten snel opgenomen in een kliniek, waarna behandeling vaak uitblijft. In de nieuwe wet kunnen patiënten en familie meedenken over het behandelplan. Als een een patiënt instemt voor verplichte zorg thuis, is er in ieder geval geen sprake van dubbele dwang."

Goede zorg niet duurder

"Ze vonden mij zelf ook een gevaar voor mezelf destijds, omdat ik zelfmoordpogingen deed", vertelt Santegoeds over haar eigen ervaring. "Maar er was niemand die bij me bleef. Ze zeiden: 'We hebben geen tijd om jou 24 uur per dag in de gaten te houden en dus moeten we dwang toepassen'. Maar als er wel tijd was geweest om mij 24 uur per dag in de gaten te houden, dan was die hele noodzaak voor dwang er niet geweest."

Meer tijd voor de patiënt zou wat haar betreft al veel verhelpen. "Het is niet duurder om goede zorg te verlenen. Want met slechte zorg houd je mensen jaren en jarenlang in een systeem. Terwijl als je ze goede zorg verleent, wat ook echt kán, je uiteindelijk echt veel beter af bent."

'Voor sommigen een uitkomst'

Volgens Bert Stavenuiter, directeur van MIND Ypsilon, de vereniging van familieleden en naasten van personen met psychosegevoeligheid, biedt de nieuwe wet ook mogelijkheden. "Voor sommige mensen is het een uitkomst, sommige patiënten kunnen beter geholpen worden in hun thuisomgeving in plaats van in een soms hectische kliniek. Het is goed dat de familie dan kan terugvallen op hulpverleners die kunnen ingrijpen wanneer de nood aan de man is."