Nieuwe techniek kan tientallen onbekende doden alsnog hun naam teruggeven: 'Dat dit zo kan is heel bijzonder'

Door een nieuwe techniek kan er veel meer en sneller forensisch onderzoek worden gedaan op slechts één tand of nagel. Voor onderzoek naar onbekende doden betekent dat misschien wel een grote doorbraak. "Ik heb hoge verwachtingen."

De tand of nagel wordt zo voorbewerkt dat er vijf belangrijke onderzoeken tegelijk kunnen worden gedaan. "Stel dat je een kaak vindt en er zit maar één tand in, dan heb je nu genoeg om een profiel op te zetten", zegt forensisch toxicoloog Rogier van der Hulst van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI).

Tand vermalen voor onderzoek

Voorheen moest Van der Hulst een hele tand vermalen voor een DNA-onderzoek. Maar door de nieuwe techniek hoeft dat niet meer. "We kunnen nu vanuit een tand allerlei onderzoeken doen", legt de forensisch toxicoloog uit. En dat is een grote verandering, benadrukt hij.

Het gaat bijvoorbeeld om onderzoek naar wanneer iemand geboren en overleden is, de leeftijd van iemand, waar iemand vandaan komt en kort voor overlijden geleefd heeft, en of iemand drugs of medicijnen gebruikt heeft. Tot nu toe kon dit niet allemaal plaatsvinden, en al helemaal niet tegelijk.

Completer beeld krijgen

Dat dit zo kan, is heel bijzonder, zegt Van der Hulst. Er komt niet alleen meer informatie vrij, maar er komt ook sneller een completer beeld van de overleden persoon te liggen. "Het zijn allemaal puzzelstukjes die in elkaar worden gezet."

"Als we een beter profiel kunnen opstellen, hebben we ook meer informatie over de identiteit en ook over de omstandigheden en wanneer iemand is overleden." De manier van werken is resultaat van een onderzoeksproject van het NFI, de Rijksuniversiteit Groningen, de Vrije Universiteit Amsterdam en ziekenhuis AMC.

'Tanden zijn kleine tijdscapsules'

Het onderzoek is van groot belang als een lichaam al voor een groot deel vergaan is. "Dan komen de tanden en de nagels om de hoek kijken", zegt de forensisch toxicoloog. Een bot kun je ook goed onderzoeken, maar daar haal je uiteindelijk minder informatie uit. Tanden zijn volgens hem 'kleine tijdscapsules'.

Er zit namelijk glazuur op je tand dat in je jeugd wordt gevormd, waarmee onderzoek kan worden gedaan naar iemands afkomst. Met de wortels van de tand kan de leeftijd worden geschat. "Een tand heeft jaarringen zoals een boom", legt Van der Hulst uit. Zo kunnen onderzoekers zien wanneer iemand geboren is.

Cruciale informatie in nagels

"Je hebt archeologisch onderzoek met lichamen die al honderden jaren ergens gelegen hebben waar ze alsnog DNA uit tanden kunnen halen", vertelt hij. Ook nagels kunnen veel vertellen over iemands voeding en drugs- of medicijngebruik. Ze zeggen veel over de recente geschiedenis: "Ze zijn een stuk verser."

Van der Hulst heeft in het verleden zaken gehad waar hij op basis van de nagel kon zeggen dat iemand te veel van een geneesmiddel had gehad. "Ieder klein stukje informatie kan heel cruciaal zijn in een politieonderzoek. Het is aan ons de taak om al die informatie eruit te halen."

'Onbekende doden gezicht geven'

De forensisch toxicoloog hoopt de nieuwe manier van werken in 2024 in tientallen onderzoeken te kunnen gebruiken. "Maar we hebben ook met capaciteit te maken", zegt hij. Bij het NFI lopen 100 zaken om daterings- en leeftijdsonderzoek te doen op bot en skeletmateriaal.

Vaak gaat het om doden waarvan de identiteit onbekend is. Die wil Van der Hulst met dit onderzoek graag een gezicht geven. "Ik hoop dat ik de nabestaanden daarmee kan helpen." De Amsterdamse cold case-rechercheur Carina van Leeuwen heeft hoge verwachtingen: "Het is sowieso tijdswinst."

DNA van familieleden nodig

Ze hoopt zo 'meerdere onbekende doden' te identificeren en zaken op te lossen. "Een fantastische mogelijkheid om het alsnog voor elkaar te krijgen", zegt Van Leeuwen. "We blijven afhankelijk van de andere kant van het verhaal, namelijk de vermisten."

"Al deze onbekende doden worden ergens gemist op de wereld en dat DNA van de vermiste zelf of van hun biologische verwanten hebben we ook nodig", benadrukt ze. Ze roept familieleden daarom op om DNA af te staan. "We doen er geen gekke dingen mee het wordt alleen gebruikt om die onbekende doden mee te identificeren. Het betekent dat we iemand kunnen thuisbrengen en eindelijk de vermissing kunnen ophelderen."