Zes op de tien mensen die niet staan geregistreerd in het Donorregister, bespreken hun wensen voor orgaandonatie niet met familieleden. Dat blijkt uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel. Dit kan potentiële donoren kosten onder de nieuwe donorwet.
Met de nieuwe wet lijkt het duidelijk: iedereen is vanaf 1 juli in principe orgaandonor. Maar de rol van nabestaanden blijft groot. Als die alsnog 'nee' zeggen, mag een arts niet doorzetten. Daarom is het belangrijk om je wens, wel of niet doneren, vast te leggen in het Donorregister. En je naasten te informeren over je keuze. Maar juist mensen die hun keuze niet registreren, blijken hun voorkeuren voor zich te houden (57 procent), terwijl ze vaak wél willen doneren. De deelnemers die wel staan ingeschreven bij het Donorregister praten hier makkelijker over: 82 procent heeft de kwestie met hun familie besproken.
Te beladen onderwerp
Volgens het CBS hebben bijna 7 miljoen Nederlanders boven de 18 jaar hun keuze nog niet geregistreerd. Vaak twijfelen ze nog over hun keuze (23 procent) en vinden ze het een moeilijke beslissing waar ze liever niet over nadenken (19 procent), zo blijkt uit het onderzoek van EenVandaag. Ze vinden het onderwerp te moeilijk en te te beladen om er met hun familie over te praten. "De (klein)kinderen reageren ongemakkelijk wanneer ik probeer aan te snijden dat ik het eeuwige leven niet heb. Dus dan wacht ik maar weer", schrijft een deelnemer.
Ik durf niet zo goed bij mijn eigen dood stil te staan
Niet-geregistreerde in onderzoek
Vooral mannen en 75-plussers vinden het ongemakkelijk om over orgaandonatie te spreken. Dat geldt ook voor alleenstaanden, die geen partner hebben om mee te praten. De drempel om met een verder familielid te praten blijkt toch een stuk hoger: "Als man alleen ga ik daar, als ik één van mijn broers of vader aan de lijn heb, niet over praten."
Potentiële donoren
Hoewel ze het niet delen, weten de meeste niet-geregistreerden wel wat ze willen na hun overlijden. Vier op de tien (40 procent) wil zijn organen wel doneren. Een kwart (27 procent) wil dat niet. Wanneer zij deze wensen duidelijk kenbaar zouden maken, ontstaan er voor nabestaanden en artsen minder vaak ongemakkelijke situaties aan iemands sterfbed. En zou een stuk duidelijker zijn wie een potentiële donor is.
Een derde (33 procent) van de niet-geregistreerden weet het echt niet. Voor hen kan de voorlichtingscampagne, die nu stilligt vanwege corona, maar in september weer verder gaat, belangrijk zijn.
Twijfel en angst
De redenen om geen keuze vast te leggen in het Donorregister zijn heel divers. Naast twijfel is er ook angst. Mensen vinden het onduidelijk wat er met hun organen gebeurt (13 procent), of zijn bang dat de artsen hen eerder opgeven (13 procent). "Artsen hebben er belang bij dat er organen beschikbaar komen", zegt iemand. "Ik heb dit meegemaakt met een familielid", zegt een ander. "Haar kinderen spraken niet goed Nederlands en toen zijn er organen uit haar lichaam gehaald."
Voor veel deelnemers is weerstand tegen de nieuwe donorwet een reden om zich niet te registreren. Zij vinden het niet kunnen dat de overheid een keuze voor je maakt. "Ik ben tegen de bemoeienis van onze regering. Het is mijn lijf en daar heeft niemand wat mee te maken." Andere redenen zijn meer praktisch: 'Ik heb het uitgesteld' (24procent), 'ik word automatisch donor in het nieuwe systeem en dat vind ik prima' (21 procent), of 'ik heb liever dat mijn nabestaanden beslissen (15 procent). Veel ouderen denken dat hun organen na een lang leven niet meer geschikt zijn voor transplantatie (7 procent).
Draagvlak nieuwe donorwet gestegen
EenVandaag peilt het draagvlak voor de nieuwe donorwet sinds deze in 2016 met een nipte meerderheid in de Tweede Kamer werd aangenomen. In 2016 waren ook de panelleden behoorlijk verdeeld: 52 procent was toen voor en 41 procent tegen. De afgelopen jaren steeg het draagvlak langzaam.
Nu, een week voor het ingaan van de nieuwe wet, is 57 procent voorstander en 32 procent tegen. Mensen die hun organen willen doneren zijn massaal voor. Degenen die dat niet willen zijn vooral tegen, en hadden liever gezien dat het oude systeem, waarin je alleen donor bent als je die keuze zelf in het Donorregister vastlegt, was gebleven.
Over het onderzoek
Het onderzoek (pdf) is gehouden van van 19 tot 25 juni 2020. Aan het onderzoek deden 24.955 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Het Opiniepanel bestaat uit 70.000 leden. Panelleden krijgen ongeveer een keer per week een uitnodiging om aan een peiling mee te doen.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.