Nieuwbouwprojecten vertraagd door bezwaarmakers, waardoor kopers in problemen komen: 'Onze droomwoning kwijt'

Het nieuwe kabinet wil er een einde aan maken: de stapels bezwaren tegen nieuwbouwplannen. Woningkopers door heel Nederland komen hierdoor inmiddels in de problemen. "De hypotheekofferte verliep, wij moesten annuleringskosten van 14.000 euro betalen."

Zeventien woningen op 450 kandidaten. Dat Maurice en Kim Zacarias worden ingeloot voor het nieuwbouwproject in RijswijkBuiten, onder de rook van Den Haag, voelt als een lot uit de loterij. Alles is geregeld, tot er vlak voor het passeren van de hypotheekakte bij de notaris bezwaar wordt ingediend. "Een buurtbewoner ervaart parkeerproblemen, twee dagen voordat we naar de notaris zouden gaan."

Vertraging door bezwaar

Het levert Maurice en Kim een 'schadepost van hier tot Tokio' op. "De hypotheekofferte was al getekend, maar omdat de omgevingsvergunning door het bezwaar niet onherroepelijk was, kon de hypotheekakte niet binnen de gestelde tijd van één jaar passeren", zegt Maurice.

Dit zag de bank als annulering, dus moest het stel annuleringskosten betalen. "Dat heeft ons 14.000 euro gekost. Het erge is dat de woningen er gewoon gaan komen, maar op een later moment. We zijn klaar en moegestreden. We zitten hopelijk aan het einde van deze ellende."

'Het is een grondrecht'

Eerder dit jaar bleek uit onderzoek van Binnenlands Bestuur en het Nederlands Dagblad dat één op de drie nieuwbouwwoningen inmiddels vertraging oploopt door bezwaar. In driekwart van de gemeenten wordt 'aantasting van het uitzicht' aangevoerd als reden. Vrees voor een tekort aan parkeerplaatsen wordt ook vaak opgevoerd als bezwaar.

"Ik begrijp dat het ontzettend vervelend is voor de mensen die deze huizen hebben gekocht," zegt jurist Sterre Bitter. Zij staat de bezwaarmaker in Rijswijk, die de koop van Maurice en Kim in de weg staat, bij. "Alleen het punt is dat het niet de schuld is van de bezwaarmaker. De bezwaarmaker maakt gewoon recht van gebruik om in bezwaar en in beroep te gaan. Dus hoe vervelend het ook is, het is wel een grondrecht om bezwaar te maken."

Meer groen, minder woningen

Maar door het maken van bezwaar lopen nieuwbouwprojecten gemiddeld 1 tot 2 jaar vertraging op, becijferde Binnenlands Bestuur. En daar gaat het voor veel kopers vaak mis. Ook in de nieuwbouwwijk Weespersluis bij Weesp, een grote wijk waar in totaal ruim 3.500 woningen gebouwd worden en waarvan er nu al 1.500 zijn opgeleverd.

Bij de bouw van weer 59 nieuwe koopwoningen gooide een bezwaarprocedure eerder deze maand opnieuw roet in het eten. "Een stichting, gerund door een echtpaar, maakt al jaren bezwaar tegen woningbouwprojecten in Weespersluis. Dat doen zij met het oog op de flora en fauna. Meer en sneller groen in de wijk is wat ze willen," zegt koper Kajal Visscher.

Droomhuis kwijt

Ook Visscher is de dupe van vertraging wegens bezwaar. Samen met haar man zag ze een droom in vervulling gaan: een ruim huis met tuin, waar hun kinderen kunnen spelen. Maar om te starten met bouwen moet de al verleende omgevingsvergunning onherroepelijk worden verklaard, vertelt ze.

"Als die er niet is verlopen onze koop-en aannemingsovereenkomsten en moeten we alles opnieuw gaan doen, tegen meer kosten. Dat kunnen wij niet betalen. Dan zijn wij onze droomwoning kwijt."

'Persoonlijke en emotionele gevolgen'

De projectontwikkelaar probeerde daarom samen met de kopers bij de rechter af te dwingen dat de Stichting hun bezwaarprocedure zou intrekken. De rechter ging daar niet in mee omdat iedereen in Nederland altijd naar de rechter moet kunnen stappen. 'Het gaat immers om de uitoefening van een grondrecht door de Stichting', aldus de rechter, die tegelijkertijd erkent dat haar beslissing 'grote persoonlijke en emotionele gevolgen heeft' voor de kopers.

De bezwaarmakers willen niet reageren zolang de situatie nog onder de rechter is. Maar experts wijzen erop dat er een heel goede kans is dat de omgevingsvergunning op een later moment alsnog zal worden afgegeven. "Maar zo'n procedure duurt heel lang, de bouw kan zomaar 3 jaar stilliggen," aldus Visscher.

Kabinet wil actie ondernemen

Het nieuwe kabinet zit hier, net als het vorige, mee in de maag. Zij willen de mogelijkheid om naar de rechter te stappen beperken. "Het loopt de spuigaten uit," zegt hoogleraar housing systems aan de TU Delft Peter Boelhouwer. "Het zijn vaak de grotere woningbouwlocaties met duizenden woningen die soms 3 jaar vertraging oplopen. Kopers krijgen problemen, financiering wordt een probleem, kosten stijgen enorm."

"Zo kunnen we de woningnood niet snel genoeg oplossen", gaat hij verder. Boelhouwer begrijpt dan ook dat het kabinet actie wil ondernemen. "We hebben het zo georganiseerd dat het veel te lang duurt en dat je ook veel te vaak bezwaar kan aantekenen. Het moet korter, het moet efficiënter en we moeten, denk ik, de echte bezwaarmakers gaan scheiden van de mensen die het alleen maar doen om zand in de machine te gooien."

Gevolgen voor woningnood

Jurist Bitter noemt het vooral gek dat een huis in Nederland al kan worden gekocht voordat de omgevingsvergunning is afgegeven. Volgens haar zou iedereen geholpen zijn als de juridische molen sneller zou lopen. Bitter wijst daarom naar het kabinet. "Ik denk dat ze daarvoor vooral moeten investeren in de rechtspraak."

"We gooien alles op het bordje van de rechter, terwijl wij als maatschappij en als politiek moeten beslissen: wat vinden we belangrijker? Het uitzicht van een paar mensen of de bouw van duizend woningen en het maatschappelijk belang", reageert Boelhouwer. "De woningnood is inmiddels boven de 400.000 woningen. We hebben de afgelopen 2 jaar ook minder bouwvergunningen afgegeven, dus we de komende 2 jaar ook weer minder woningen bouwen."