Nederland is kampioen plastic afval exporteren, Plastic Soup Foundation wil een verbod

Nederland is kampioen exporteren van plastic afval naar het buitenland. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Plastic Soup Foundation. 70 miljoen kilo belandt er jaarlijks in Indonesië. "Er moet zo snel mogelijk een exportverbod komen."

Van alle landen in de Europese Unie (EU) vervoert Nederland het meeste plastic afval naar landen daarbuiten, zoals Indonesië, 11.000 kilometer verderop. Dat blijkt uit het nieuwe onderzoek.

'Exportverbod nodig'

Voor 2018 ging bijna al het plastic afval ter wereld naar China, vertelt Jurjen de Waal van Plastic Soup Foundation. "Maar dat zorgde daar voor enorme problemen, dus China heeft toen gezegd 'dit willen we niet meer' en ze hebben hun grenzen gesloten."

Dit zorgde voor een enorme opstopping in het systeem, waarna andere landen gevonden werden om het afval naartoe te brengen, zoals Indonesië. Plastic Soup Foundation wil zo snel mogelijk een exportverbod op plastic afval naar buiten de EU. "We mogen de mensen in landen als Indonesië niet met onze problemen opzadelen", stelt De Waal.

Albert Heijn en Jumbo

Plastic uit Nederland komt bijvoorbeeld terecht in het dorp van de 15-jarige Nina Aqilani. Ze woont op Oost-Java aan de Brantas Rivier, in het district Gresik. Het liefst kijkt Nina films of leest ze stripboeken, maar meestal is ze bezig met het verzamelen van plastic.

"Thuis google ik dan de woorden op de verpakkingen", zegt Nina. "En ik kom vaak namen tegen van Nederlandse winkels als Albert Heijn, Jumbo, Hema en Kruidvat en merken als Verkade, Lay's en Haribo."

Recycling loopt stroef

Hoe het kan dat er zoveel export van plastic afval is? En hoe komt het in de tuin van Nina terecht? Dat al het plastic in Nederland wordt gerecycled is een mythe, zegt De Waal van Plastic Soup Foundation. "Op dit moment wordt minder dan 50 procent van de plastic verpakkingen in Nederland gerecycled."

"Het plastic dat jij thuis scheidt, wordt keurig door de gemeente opgehaald. Vervolgens wordt het aangeboden voor recycling. Maar in de praktijk dat gaat niet altijd goed. Soms raakt het plastic afval vermengd met ander afval, of raakt het vervuild. En dan kan het niet meer gebruikt worden voor recycling."

Exporteren goedkoper

Afgekeurd plastic afval kan de verbrandingsoven in, maar vaak wordt gekozen voor export, omdat dat goedkoper is, vertelt De Waal.

"Dan wordt het op transport gezet naar het buitenland. Daar zou het dan verder verwerkt moeten worden en zo staat het ook op de officiële papieren, maar in de praktijk komt daar niets van terecht."

'Ons land als jullie vuilnisbak'

Het maakt Nina Aqilani uit Gresik verdrietig, bang en kwaad tegelijk. "Jullie gebruiken ons land als vuilnisbak. Dat kwetst mij als Indonesiër. Het vervuilt onze lucht, bodem, het rivier- en grondwater. We voelen nu misschien niet meteen de gevolgen, behalve dat het er vreselijk uitziet, maar over 10 jaar komt ook onze fysieke gezondheid in gevaar."

Nina wordt vaak vergeleken met de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg. Want inmiddels zoekt Nina, net als Thunberg, contact met leiders van de landen die export van plastic afval toestaan. "Ik zou Greta graag ontmoeten. Niet alleen omdat ik haar bewonder, maar ook omdat ik behoorlijk wat Zweeds plastic afval in mijn regio heb gevonden."

'Investeer in betere technieken'

Met het exportverbod, waar Plastic Soup Foundation voor pleit, is Nina het roerend eens. "Stop met het dumpen van plastic afval in mijn land. Haal terug wat jullie hebben gebracht. Jullie zijn een rijk land en hebben toegang tot hoogstaande technologieën. Waarom investeren jullie niet in betere recyclingtechnieken, zodat er meer plastic kan worden hergebruikt?"

In Eindhoven gebeurt dit al wel. Een paar jaar geleden deed het bedrijf Ioniqa een uitvinding waardoor plastic afval eindeloos kan worden gerecycled. En dat betekent minder plastic afval.

Eindeloos nieuw plastic

"Wat we hebben gedaan is een slim middel bedenken waarmee we gekleurd plastic kunnen afbreken tot op het niveau van moleculen. Zo krijg je een hele zuivere grondstof, net zo zuiver als wat we nu uit olie halen", zegt directeur Tonnis Hooghoudt. "En daarmee kunnen we eindeloos nieuw plastic maken."

Dit proces heet 'chemische recycling'. "Bij mechanisch recyclen, wat nu veel wordt gedaan, smelt je plastic voorwerpen om tot iets nieuws, maar elke keer gaat de kwaliteit van het plastic wat achteruit. Na 6 keer recycling is het 'op' en zit je toch weer met afval." Chemisch gerecycled plastic verliest volgens Hooghoudt niets aan kwaliteit. In Geleen staat inmiddels een chemische recyclingfabriek en wat de directeur betreft wordt het de norm.

Verpakkingsvrij

De Waal van Plastic Soup Foundation is blij met de inspanningen van Hooghoudt en zijn mensen, maar vindt het nog belangrijker dat het gebruik van plastic vermindert. "We moeten stoppen met alles in te willen pakken in plastic. Al dat wegwerpplastic is absoluut niet nodig", zegt hij.

"In Frankrijk is het sinds dit jaar verboden om groente en fruit in plastic te verpakken en dat gaat daar prima. En in 2030 moet minstens 20 procent van de Franse winkels ingericht zijn voor 'refill' zodat je als klant je eigen verpakking kunt gebruiken. Dat zouden we in Nederland ook moeten doen."