Nederland gaat na kort geding Afghanen ophalen: 'Snap niet dat daar een zitting voor nodig is'

Drie van de vier gezinnen die advocaat Barbara Wegelin vandaag bijstond in een kort geding tegen de staat, worden opgehaald uit Afghanistan. Ook 1500 anderen op de lijst van Buitenlandse Zaken worden vermoedelijk opgehaald. Onduidelijk is wanneer.

Wegelin is blij met de toezegging, maar is gefrustreerd dat er een kort geding voor nodig was. "We hebben vandaag weer veel gehoord en zijn weer veel te weten gekomen", blikt Wegelin terug op het kort geding. "Onder meer dat Buitenlandse Zaken nu zegt dat ze bezig zijn met het regelen van tickets. En dat ze over een maand wellicht het land uit kunnen vliegen, of dat nu via commerciële vluchten gaat, of via een chartervlucht. Ik snap niet dat je daar een zitting voor nodig hebt om dit toe te zeggen. Had dit gewoon al veel eerder duidelijk gemaakt", zegt advocaat Wegelin.

Mensen zijn doodsbang

"Deze mensen zijn niet zonder reden op de evacuatielijst gezet. Ze lopen veel risico en zijn heel erg bang", vertelt Wegelin. "Vanaf augustus zitten deze gezinnen al in een onderduiksituatie. Ze durven niet naar buiten te komen."

"Deze mensen laten zich zo goed en kwaad als het gaat onderhouden door buren die ze vertrouwen. De humanitaire catastrofe in Afghanistan raakt hen nu ook. Ze zijn heel erg bang en willen zo snel mogelijk weg."

'Nederland is geen andere landen'

Maar op de vraag van Wegelin waarom Nederland dit niet eerder probeerde, zoals andere landen om ons heen wel deden, kreeg ze een in haar ogen apart antwoord. "Dan zegt de landsadvocaat gewoon: 'Nederland is geen 'andere landen''", vertelt ze. "Maar Nederland zal echt duidelijk moeten maken waarom andere landen wel eerder al meer mensen ophaalden, en ook organisaties dit soort dingen eerder voor elkaar kregen."

De mensen die Wegelin bijstaat staan dus op de lijst van Buitenlandse Zaken. In totaal gaat het volgens die lijst nog om 1500 mensen die opgehaald moeten worden. "Ook voor deze mensen gelden die vluchten. Het heeft dus grote gevolgen, dat we nu duidelijkheid hebben."

Geen evacuatie voor oud-studenten

Maar lang niet iedereen staat op een lijst van Buitenlandse Zaken. Zo zijn er vele duizenden e-mails met aanvragen nooit door Buitenlandse Zaken beantwoord. Wie wel antwoord kregen, maar niet opgehaald worden door Nederland, zijn de oud-studenten van chirurg Edris Mahtab van het Erasmus Medisch Centrum.

Op zijn dertiende ontvluchtte Mahtab Afghanistan voor de taliban. Hij gaf jarenlang lessen in anatomie in Nederland aan Afghaanse uitwisselingsstudenten door middel van zijn Stichting Keihan om het te financieren. Die Afghaanse studenten keerden terug naar Afghanistan, om daar als chirurg aan het werk te gaan. Mahtab heeft contact met oud-studenten, met wie het al maanden niet goed gaat.

'Niet inhoudelijk beoordeeld'

"Het is rampzalig, echt rampzalig. Het laatste contact was tussen kerst en oud en nieuw. Wij hebben toen meegedeeld dat onze laatste aanvraag om oud-studenten te evacueren is afgekeurd", vertelt Mahtab.

"Het ministerie heeft alleen maar gezegd dat de financiering van onze projecten niet via het ministerie van Buitenlandse Zaken is gegaan, terwijl al die projecten zijn uitgevoerd met Nederlandse financiële steun", vertelt Mahtab.

'Puur bureaucratisch'

Omdat de financiering van de projecten van de Stichting Keihan niet via Buitenlandse Zaken is gegaan, kunnen oud-studenten niet worden geëvacueerd. "Het ministerie geeft zelf geen geld, het komt bijvoorbeeld van Oxfam Novib, en van daaruit werd het verdeeld onder de organisaties zoals, Wilde Ganzen, IOM, Cordaid. Onze stichting is de drijvende kracht achter projecten van bijvoorbeeld IOM. Ministeries geven niet direct aan organisaties zoals wij, maar we hebben wél altijd met de ministeries om tafel gezeten, wij waren pioniers. En nu kunnen ze ons niet helpen. Dat is puur bureaucratisch."

"Ze hebben niet gekeken naar de inhoud van die projecten. Terwijl wij echt de afgelopen 15 jaar met alle kopstukken uit de ministeries hebben samengewerkt. Ze weten wat wij deden en waren op de hoogte." Het ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten niet op individuele gevallen te kunnen reageren en verwijst naar het algemene beleid.

'Onwil'

Inmiddels gaan de zeven studenten in Kabul waar Mahtab contact mee heeft op zoek naar andere oplossingen. Het werk dat ze doen is door de taliban verboden. "Op het werk wat de jongens en meisje doen staat de doodstraf. Een vrouw is gynaecoloog en is nu gestopt. Ze gaf les in Kabul en we hebben haar hier opgeleid. Zij is ondergedoken thuis. Ze overweegt nu om naar Iran te ontvluchten."

Mahtab voelt zich lamgeslagen en weet niet meer wat er nu nog gedaan kan worden. "Hoe kan het dat wij de jongens en meisjes uit Afghanistan hebben kunnen onderhouden in Nederland, compleet met visum en al? Andere burgers moesten naar Pakistan of naar India voor een visum, maar wij hadden altijd vanuit het Nederlandse consulaat in Kabul de documenten en de visums kunnen krijgen, omdat wij op het hoogste niveau in Nederland contacten hadden. Ze stonden achter ons. Daarom snappen wij niet dat er nu gewoon geen hulp komt. Het lijkt wel alsof het onwil is."

Video: Achter de schermen bij een Nederlandse evacuatie van Afghanen