Het toerisme op Antarctica groeit. De gevolgen voor pooldieren, wildernis en het klimaat nemen toe. Nederland wil daar iets aan doen. "Nederland wil onderhandelen met andere landen om afspraken te maken over een betere bescherming van Antarctica."
Het aantal toeristen aan Antarctica lag afgelopen seizoen voor het eerst boven de 100.000. Nederland investeert nu ruim 4 miljoen euro in een onderzoeksprogramma dat zich specifiek richt op de impact van toerisme op Antarctica en mogelijke maatregelen.
Samen beheren met 29 landen
In Helsinki komen 29 landen samen die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het beheren van het Zuidpoolgebied. Want in het verleden hebben 7 landen delen van Antarctica geclaimd, maar die zijn internationaal niet erkend. In het Antarctisch Verdrag van 1959 is afgesproken om het gebied samen te beheren.
"Besluiten worden door deze 29 landen genomen met consensus, dus als er geen bezwaren zijn van een of meer van die landen", vertelt onderzoeker Kees Bastmeijer die in Helsinki is. Hij adviseert de Nederlandse overheid.
Nederland grote aanbieder van reizen
Want dat er iets moet veranderen aan de vrijheid die toeristen hebben op de Zuidpool om Antarctica ook in de toekomst goed te beschermen, is zeker voor Bastmeijer. "Tot de jaren 80 waren het ongeveer 1.000 mensen per seizoen, maar daarna is het enorm sterk gaan groeien", vertelt hij. "Het is nu dus 100 keer meer dan toen en men verwacht volgend jaar bijna 120.000 toeristen."
Mensen willen het gebied heel graag zien, vertelt Bastmeijer. "Het is ook enorm mooi. Het is prijzig om er heen te gaan, maar het is toch betaalbaar voor een grotere groep mensen in de wereld. Nederland is een van de landen die aardig wat toeristen levert naar Antarctica. Dus wij zijn een van de grotere spelers in de wereld."
Vervuiling
En die reisjes naar bijvoorbeeld eerst Zuid-Amerika en dan door naar Antarctica, gaan gepaard met veel uitstoot van emissie. Er zijn al meer dan 600 plaatsen in Antarctica door toeristen bezocht. Daarbij speelt ook een rol dat mensen steeds meer verschillende activiteiten in Antarctica willen uitvoeren. Bergbeklimmen, ski-expedities, zwemmen met walvissen, trouwen. Er zijn marathons, sauna's, of je kunt je met een helikopter in een gebied laten afzetten om te gaan skiën.
Je kunt het eigenlijk zo gek niet bedenken, of het kan. "Je ziet dat mensen hun eigen ding willen doen en touroperators bedenken steeds nieuwe reisproducten", zegt Bastmeijer. En daar wil de Nederlandse delegatie in Helsinki iets aan gaan doen. "Nederland en veel andere landen willen verantwoordelijkheid voor een goede bescherming van Antarctica concrete invulling geven."
Plastic in de sneeuw
Door klimaatverandering is er rond Antarctica nog nooit zo weinig zee-ijs gemeten als begin dit jaar. Maar ook de gevolgen van het toerisme zijn al merkbaar. En Antarctica is ook niet vrij van elders in de wereld veroorzaakte vervuiling. Nieuw-Zeelandse onderzoekers vonden vorig jaar microplastics in de sneeuw.
Uit onderzoek bleek ook dat roetdeeltjes van de schepen en helikopters die toeristen en onderzoekers naar Antarctica brengen, de sneeuw donkerder kleuren. Hierdoor smelt de sneeuw nog sneller.
Bezoek reguleren
Nederland wil meerdere afspraken maken voor het beter reguleren of beperken van toerisme op Antarctica, in bijvoorbeeld een verdrag of protocol. "Dan moet je bijvoorbeeld denken maatregelen om de druk op veelbezochte plekken te beperken. En aan het beschermen van gebieden die nog nooit door mensen zijn bezocht maar toegankelijk worden door klimaatverandering."
Maar om regels te kunnen maken, is meer kennis door wetenschappelijk onderzoek belangrijk.
Bouwen van hotels tegengaan
Vorig jaar heeft Nederland al voorgesteld om hotels en havens in Antarctica die exclusief voor toerisme zijn, niet te vergunnen, vertelt Bastmeijer. "En die resolutie is aangenomen. Dus er is in ieder geval een belangrijke stap gezet om het bouwen van hotels en dergelijke tegen te gaan."
Nieuwe afspraken maken is niet makkelijk, weet Bastmeijer. "Dat vraagt waarschijnlijk een aantal jaren onderhandeling." Maar hij is positief: "De landen hebben Antarctica in 1991 al aangewezen als 'natuurreservaat, bestemd voor vrede en wetenschap' en veel landen maken zich zorgen over het groeiende toerisme. De bereidheid om samen goede afspraken te maken lijkt hoog te zijn."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.