Na meer dan 50 explosies in de stad wil Leefbaar Rotterdam 'extreme maatregelen': 'Als het nodig is, zet het leger in'

Maar liefst 51 keer was er alleen al dit jaar ergens in Rotterdam een explosie. De politie arresteerde een handvol minderjarige verdachten, maar lijkt nog geen grip op de situatie te hebben. Leefbaar Rotterdam roept op harder in te grijpen.

Burgemeester Ahmed Aboutaleb riep Rotterdammers op om te stoppen met zwijgen, zodat de daders gepakt kunnen worden.

'Een soort bendeoorlog'

Bart van Drunen is gemeenteraadslid namens Leefbaar Rotterdam, dat sinds vorig jaar als grootste partij in het Rotterdamse college zit. De oproep van Aboutaleb laat volgens hem de verhoudingen in de stad goed zien. "Het geeft aan dat criminelen meer invloed hebben op de inwoners van Rotterdam dan de politie en overheid hebben", zegt hij. "Mensen buigen liever voor de oproep van criminelen om te zwijgen, dan dat mensen komen helpen om het te bestrijden."

Van Drunen zegt dat alle signalen erop wijzen dat er een 'een soort bendeoorlog' wordt uitgevochten in de straten van Rotterdam. "Maar dan niet op een industrieterrein achteraf op zaterdagnacht, maar gewoon doordeweeks in woonwijken. De lokale politicus benadrukt dat de zware criminaliteit gerelateerd aan drugs een onderliggend probleem is dat al jaren bestaat.

Te weinig aan gedaan

Of er de afgelopen jaren dan genoeg aan is gedaan? "Daar ga je dan toch over twijfelen", reageert Van Drunen, terwijl hij voor een met houten platen dichtgetimmerde toko staat waar eerder deze week een explosief afging. "Ik denk dat er de laatste jaren te makkelijk over is gedacht. Er zijn serieuze signalen afgegeven dat er ingegrepen moest worden, maar dat er veel te makkelijk mee is omgegaan. Met dit als treurig resultaat."

Van Drunen hoort daarbij van stadsgenoten dat ze zich soms serieus onveilig voelen. "Rotterdammers zijn wel wat gewend en kunnen tegen een stootje. Maar ik kan me er wel wat bij voorstellen. Het zijn gewoon bomaanslagen die gepleegd worden, en het lijkt alsof het willekeurige plekken zij waar het gebeurt."

Intimideren en bedreigen

Criminoloog van de Universiteit Leiden Katharina Krüsselmann weet ook dat de impact voor slachtoffers en buren enorm is. Ze beschrijft de hoeveelheid incidenten met explosieven als 'schrikwekkend'. "Als je kijkt naar 4 à 5 jaar geleden, toen vooral handgranaten werden gebruikt, hadden we het over een piek van 50 incidenten in een heel jaar. Dus is het heel veel."

In 2018 onderzocht Krüsselman de incidenten waarbij handgranaten aan deuren en horecazaken werden gehangen. "We zagen toen dat het vooral door criminele groepen werd gebruikt als middel om te intimideren en bedreigen. Maar we zagen ook wat conflicten binnen de horeca - zakelijke conflicten - maar over die daders weten we tot op heden heel weinig."

Geen losstaand fenomeen

Aangezien er op dit moment geen toename is in moorden - de meeste extreme vorm van drugsgerelateerd geweld - zou het volgens de Criminoloog kunnen dat de criminelen nog vooral bezig zijn met het bedreigen en intimideren van mensen. "Het kan daarbij gaan om te zorgen dat mensen niet praten met de politie of om te laten weten dat iemand nog geld verschuldigd is."

Maar, benadrukt Krüsselman, het is geen losstaand fenomeen. "Explosieven zijn 1 van de geweldsmiddelen die ze gebruiken, je moet ze bekijken in het kader van schietincidenten of handgranaten aan deuren. Er zijn nu ook minder schietincidenten."

'Primitieve explosieven'

De grote vraag blijft: waarom gebeurt het. Daarvoor heb je achterliggende motieven nodig, legt Krüsselman uit. "Idealiter zouden we dat van de daders weten, maarm ensen die worden opgepakt weten dat niet altijd. Zowel verdachten als slachtoffers zwijgen. Je kan altijd verbanden trekken, maar zeker weet je het nooit."

Waarom het juist explosieven zijn kan twee oorzaken hebben, denkt de Criminoloog. "Het kan escalatie zijn. Het zijn zelfgemaakte explosieven die in tegenstelling tot de handgranaten wél ontploffen. Aan de andere kant zouden het ook andere spelers kunnen zijn dan degene die handgranaten plaatsten. Dit zijn volgens de politie 'primitieve explosieven', die ook zonder criminele contacten verkrijgbaar zouden zijn."

Leger inzetten?

Pas als de politie duidelijke verbanden kan trekken, kunnen ze naar een oplossing werken, ziet Krüsselman. Van Drunen hoopt dat er zwaardere middelen worden ingezet. "Dit raakt de scheidslijn van criminaliteit naar terrorisme, want we hebben het hier over bomaanslagen. Ik denk dat je - als het nodig is - ook de marechaussee moet inzetten of het leger op straat moet laten zien. Extreme situaties vragen om extreme maatregelen."

Daarbij ziet de politicus nog een andere oplossing. "We moeten ook kijken naar de gebruikers. Dat ene lijntje cocaïne dat je op een festival neemt of ergens in de kroeg, dat is niet zo onschuldig. Je ziet letterlijk in de straat wat de gevolgen ervan zijn. Als er geen vraag is, valt die business ook in elkaar.