Moet burgerparticipatie in de wet verankerd worden? 'Ik vind dat je als burger je verantwoordelijkheid moet nemen'

Burgers die samen een park onderhouden of de straten in hun buurt schoon houden. Het gebeurt al sporadisch en het kabinet wil dit soort burgerparticipatie nu verder stimuleren door het steviger in de wet te verankeren. De vraag is hoe nodig dat is.

Ze zijn er altijd al geweest: burgers die zich inzetten voor hun leefomgeving. Neem de 74-jarige John Vos, penningmeester van Stichting WIJD. Die club maakt zich actief voor de inrichting van de Worp, een lommerrijk gebied aan de overkant van de IJssel bij Deventer.

Strijd voor terugkeer kiosk

Toen de gemeente daar 20 jaar geleden het plantsoen in de oude staat wilde herstellen, ontbrak in dat plan de muziekkiosk. "Er zijn duizenden uren vrijwilligerswerk in gaan zitten, maar wij hebben ervoor gezorgd dat er een replica van die kiosk kwam", geeft John als voorbeeld van wat burgerparticipatie mogelijk kan maken.

"Wij zorgden voor de sponsors en voor het startkapitaal", legt hij uit. "Uiteindelijk ging de gemeente overstag. Wij kregen als buurt zelfs het recht van opstal, waardoor wij eigenlijk de baas zijn van wat er in die kiosk gebeurt."

Goed overleg met de gemeente

Het is slechts een van de voorbeelden die John en buurtgenoten de afgelopen jaren voor elkaar hebben gekregen. Zo kwam er ook een natuurspeelplaats voor kinderen aan de oever van de IJssel, waar burgers ook zelf het beheer morgen verzorgen van de gemeente.

Voor het slagen van een burgerinitiatief is het belangrijk dat de samenwerking met de gemeente soepel verloopt, benadrukt hij. "Wij zijn hier in Deventer voorlopers en realiseren al veel langer allerlei burgerinitiatieven in goed overleg met de gemeente, maar dat gebeurt nog lang niet in alle gemeenten", weet hij.

Kabinet wil betrokkenheid 'versterken'

Als het aan het kabinet ligt, worden Nederlanders daarom straks beter geholpen als ze als burger willen participeren. Minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken heeft eind september een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer gestuurd om de betrokkenheid van inwoners bij lagere overheden te 'versterken'.

In dat voorstel worden gemeenten, provincies en waterschappen verplicht om een zogenoemde 'participatieverordening' op te stellen, waarin staat beschreven waar een burgerinitiatief aan moet voldoen. Dat zou de burger meer wettelijke houvast moeten geven bij het indienen van plannen.

Alleen maar krasse knarren?

Burgerparticipatie zorgt voor meer betrokkenheid van burgers bij de politieke besluitvorming en het geeft burgers ook meer eigen verantwoordelijkheid. Het is een goede zaak dat het kabinet meer wettelijke handvatten wil voor burgerparticipatie, vindt hoogleraar Innovatie en Regionaal Bestuur Marcel Boogers van de Universiteit Twente.

Maar er is ook een keerzijde, zegt Boogers: het gaat vaak om een wat selectief gezelschap. "Veel betrokken burgers bij dit soort initiatieven zijn hoogopgeleid en vaak wat ouder, waardoor ze ook beschikken over tijd en geld. Maar de vraag is of zo'n lokaal burgerinitiatief dan de wensen van alle buurtbewoners vertegenwoordigt, of slechts de belangen van dat kleine groepje oudere burgers."

Een lange adem nodig

Je moet inderdaad veel tijd en geduld hebben, weet John uit zijn jarenlange ervaring. Hij is enthousiast over de behaalde resultaten, maar geeft ook een winstwaarschuwing: "Je moet een lange adem hebben. Niet alleen moet je er veel tijd in steken, maar het is ook vaak trekken en duwen om dingen voor elkaar te krijgen."

Toch vindt hij het de moeite waard, zo zegt de montere zeventiger. "Het is mijn passie om samen met de mensen in de buurt actief te zijn voor je eigen leefomgeving. Ik vind dat wij als burgers daar een eigen verantwoordelijkheid in hebben en ik heb daar veel plezier in."