'Mij is iets vreselijks aangedaan': Ethiopische Betty doet aangifte tegen de overheid voor adoptiefraude

De 25-jarige Betty, oorspronkelijk uit Ethiopië, doet aangifte tegen de Nederlandse staat. Ze beschuldigt de Nederlandse overheid van medeplichtigheid aan kinderhandel, kidnapping en adoptiefraude. "Ik wil dat er naar mij geluisterd wordt."

Als 7-jarig meisje werd Betty, samen met haar zusje, weggehaald bij haar biologische ouders voor adoptie in Nederland. Volgens Betty's papieren was zij een 5-jarige wees. In werkelijkheid was zij twee jaar ouder en leefden haar ouders nog.

Onrechtmatige adoptie

In 2013, 7 jaar na de adoptie, heeft een rechtbank in Ethiopië de adoptie van Betty onrechtmatig verklaard vanwege valse adoptiepapieren. Datzelfde jaar stapte Betty naar de politie in Nederland. Ze beschuldigt de Nederlandse staat ervan te hebben meegewerkt aan adoptiefraude en kinderontvoering, maar wordt daar weggestuurd omdat de zaak verjaard zou zijn.

"Ik streef al jaren naar gerechtigheid. Mij is iets vreselijks aangedaan, dat nooit meer goedkomt, maar nog altijd wil de overheid dat niet inzien. Ik wil dat er eindelijk naar mij geluisterd wordt", vertelt Betty.

Strafrechtelijke onderzoeken

Inmiddels voelt Betty, nu 25, zich gesterkt door een uitspraak van het Gerechtshof Den Haag, dat onlangs oordeelde dat verjaring bij adoptie 'onaanvaardbaar' is. Dit omdat de geadopteerden veel te jong waren op het moment van de misstanden.

Daarnaast hebben aangiften van Roemeense geadopteerden in Frankrijk en België onlangs geleid tot het starten van strafrechtelijke onderzoeken naar betrokkenheid van de overheid.

'Bewust weggekeken door overheid'

Begin 2021 oordeelde de Commissie Joustra in een onderzoeksrapport naar adoptie in Nederland dat er er decennia lang sprake was van ernstige misstanden als kinderdiefstal en vervalsing van documenten.

Volgens de commissie heeft de Nederlandse overheid bewust weggekeken en zou er ruimschootse erkenning van het aangedane leed moeten komen. Ook pleitte de Commissie Joustra voor een adoptiestop en voor het volledig afbouwen van interstatelijke adopties in een periode van 5 jaar.

Adoptie nog steeds mogelijk

Ondanks dit advies, besloot Franc Weerwind, Minister voor Rechtsbescherming, eind 2022 dat interlandelijke adoptie weer mogelijk zou worden met Zuid-Afrika, Portugal, Thailand, Taiwan, de Filipijnen, Lesotho en Hongarije.

Een jaar later werd Bulgarije aan die lijst gevoegd.

Verbazing

De voorzitter van de onderzoekscommissie Tjibbe Joustra laat in een interview met EenVandaag weten verbaasd te zijn over dit besluit. "We hebben pas op de plaats aanbevolen en geadviseerd eerst na te denken over een nieuw systeem."

Hij noemt de lijst landen waar adoptie mogelijk blijft, "erg willekeurig, en bestaand uit deels arme landen, deels landen waar corruptie nog welig tiert."

Strengere regels

Het Ministerie van Justitie en Veiligheid laat in een reactie weten dat 'het belang van het kind het beste is gediend wanneer hij of zij in het eigen land of cultuur kan worden opgevangen'.

Maar omdat voor sommige landen hierin nog een weg is te gaan, is besloten toch interlandelijke adoptie nog als mogelijkheid te behouden, wel in een strikter gereguleerd adoptiesysteem. Dit om de kans op misstanden zoveel als mogelijk te verkleinen.

Problematisch systeem

Against Child Trafficking onderzoekster Roelie Post betwijfelt of misstanden in de toekomst voorkomen kunnen worden. "Het adoptiesysteem is zo ingericht dat het steeds leidt tot dezelfde resultaten."

Ook de Commissie Joustra wees erop dat de problemen in het systeem zelf zitten. Post: "Het gaat om arme landen en er gaat veel geld in om. Daarnaast heeft Nederland helemaal geen recht om controles uit te voeren in andere landen om te kijken hoe daar bijvoorbeeld door de plaatselijke kinderbescherming wordt gehandeld."

Kinderen spelen geen rol

De uit Ethiopië geadopteerde Betty vindt het onbegrijpelijk dat adopteren toegestaan blijft. "Er wordt steeds over de hoofden van kinderen besluiten genomen. Dat maak ik al mijn hele leven mee."

"Er wordt alleen maar gedacht aan de volwassenen die een kind willen. Soms wou ik dat de mensen die deze beslissingen nemen één dag in mijn schoenen konden staan. Dan zouden ze nooit deze keuzes maken voor kinderen."

Adoptiesysteem 'strikter gereguleerd'

In een reactie laat het ministerie van Justitie weten dat het adoptiesysteem 'strikter gereguleerd' is 'om de kans op misstanden zoveel als mogelijk te verkleinen'. Ook kunnen geadopteerden sinds vorig jaar terecht bij een expertisecentrum voor interlandelijke adoptie, dat helpt bij het vinden van dossiers, ondersteunt bij zoektochten in landen van herkomst en geadopteerden bijstaat op juridisch en psycho-sociaal vlak.

Daarnaast is er een subsidieregeling geschreven 'om ook het aanbod van individuele belangenorganisaties voor interlandelijk geadopteerden, vaak met expertise en netwerk in één bepaald land van herkomst, te versterken'.