De jonge vader Joost Wolters zit in de vroege avond van 27 juli 2017 in metrolijn 53. Hij is op weg naar huis om met zijn gezin nog even in de zon te zitten. Maar dan komt de psychiatrisch patiënt Philip O. op hem af en steekt hem zonder enige aanleiding dood. Phillip O. maakt nog een rondedansje bij het lichaam van Joost terwijl hij zijn mes aflikt. Later blijkt dat O. wordt behandeld in de psychiatrische kliniek van het AMC. Hij was op dat moment op onbegeleid verlof.
Onderzoek van AT5 en de Volkskrant laat nu zien dat de man niet vrij had mogen rondlopen. Phillip O pleegt vanaf zijn pubertijd diverse misdrijven, waarbij hij geweld niet schuwt. Hij pleegt bijvoorbeeld een poging tot doodslag, een overval op een tankstation, hij bedreigt zijn moeder met een mes, en in de kliniek gooit hij, vlak voor zijn verlof, nog een kop hete thee over een verpleger heen.
Justitie, reclassering, behandelende instanties werken naast elkaar. Informatie wordt gedeeltelijk of helemaal niet uitgewisseld. Niemand heeft daarom het hele overzicht over Phillip O.
De zaak lijkt erg op de moord op Els Borst
Conclusie rapport over de moord op Elst Borst
De zaak lijkt in op een andere zaak: de moord op Els Borst. Dader Bart van U. bleek een verward person, die ook een lang en gewelddadig verleden had. Mede door gebrekkige communicatie tussen betrokken instanties, bleef Bart van U. vrij en onbehandeld rondlopen met fatale gevolgen. Een speciale onderzoekscommissie onder leiding van Rein Jan Hoekstra onderzoekt de zaak en constateert in 2015 dat de zaak Bart van U. aanleiding moet zijn voor verandering. De commissie schetst in haar rpport een aantal aanbevelingen. De vraag is of deze lessen ook zijn overgenomen in de zaak van de metromoordenaar.
Bekijk ook de reconstructie van de steekpartij bij AT5
De regionale nieuwszender AT5 heeft een documentaire gemaakt over de levensloop van Philip O. Daarin is te zien hoe fout op fout is gestapeld bij de behandeling van zijn psychische problemen.
2006:
-Als 16-jarige heeft Philip O. al iemand neergestoken met een mes. Hij krijgt vijf maanden jeugddetentie opgelegd. Daarnaast moet hij zich laten behandelen, maar O. houdt zich niet aan de opgelegde voorwaarden.
-Een psychiater constateert dat Philip een behandeling nodig heeft vanwege zijn gebrekkige ontwikkeling. Volgens de psychiater heeft O. een matige tot ernstige gedragsstoornis. Ook waarschuwt hij dat de kans op herhaling groot is als hij niet wordt behandeld.
-De rechter beslist dat hij naar een jeugdinrichting moet en krijgt een PIJ-maatregel opgelegd, ook wel jeugd-tbs genoemd. Maar die PIJ-maatregel ontloopt Philip O. door te verhuizen naar het buitenland. Het OM verzuimt vervolgens om hem op de internationale opsporingslijst te plaatsen. Later zal O. daarom ongehinderd ons land weer binnenkomen.
-Philip wordt nooit behandeld voor zijn psychische problemen. De zus van het slachtoffer Joost zegt in de documentaire van AT5: “waarom zijn er geen signalen afgegaan toen hij terugkwam? Deze man moest worden behandeld.”
2007:
-O. raakt betrokken bij een vechtpartij in Engeland. Daar zwaait hij met een mes.
2008:
-Philip pleegt een gewelddadige poging tot overval. Daarbij loopt iemand zwaar lichamelijk letsel op. O. krijgt drie jaar gevangenisstraf die hij in Engeland uitzit.
2015:
-Philip O. wordt Engeland uitgezet en vertrekt naar Nederland. Hij uitgeleverd aan de Marechaussee op Schiphol. Ze vinden hem verward. Er wordt een crisisarts bij gehaald, die hem een adres geeft van het leger des heils. Er gaan geen alarmbellen rinkelen.
-Een maand later vernielt O. de ruit van een politiewagen. Ze moeten hem met veel geweld inrekenen. Tijdens zijn verhoor zegt hij dat hij psychische problemen heft en dat hij een beetje gek in zijn hoofd is. Politie omschrijft zijn gedrag als enigszins zorgwekkend is en constateert dat Justitie tot nu toe niet heel veel heeft gedaan.
-Weer een paar maanden later pleegt Philip een overval op een tankstation. Hij wordt overgebracht naar het Pieter Baan Centrum (PBC), waar hij weigert mee te werken. Daarom komt er geen rapportage over zijn psychische gesteldheid. Hij krijgt twee jaar cel.
-Mr. Richard Korver staat de familie van Joost Wolters bij als slachtofferadvocaat: “Ik vraag mij af of die rechter wist dat er eerder een PIJ-maatregel was opgelegd.”
-De rechter blijkt een vonnis te hebben uitgesproken op basis van een onvolledig dossier. Er staat wel dat Jeugd-tbs is opgelegd, maar niet dat O. die PIJ-maatregel heft ontlopen. De rechter constateert op basis van het onvolledige dossier dat Philip O. in de afgelopen 5 jaar geen geweldsdelicten heeft gepleegd. De veroordeling in Engeland staat niet in zijn strafdossier. Volgens het OM is dat een fout van de Engelsen, die dat hadden moeten doorgeven.
2017:
-O. komt in februari vrij met bijzondere voorwaarden. Maar eenmaal vrij laat hij weer agressief gedrag zien. Hij valt zijn moeder aan, probeert haar te wurgen. Hij wordt gedwongen opgenomen omdat hij een gevaar is voor zichzelf en zijn omgeving. Dat is buiten het strafrecht om geregeld en heeft dus niks te maken met zijn eerdere straf. Het is een rechter die de gedwongen opname goedkeurt. Hij belandt op de gesloten afdeling van het AMC.
-Een familielid van Philip O. zegt: “Volgens AMC zit ie daar niet op zijn juiste plek, ze proberen in gesprek te komen met reclassering om hem elders te plaatsen. Ze vonden dat zijn psychische stoornis niet op de voorgrond stond, dat zijn karakter ingewikkeld en gewelddadig was, geen prototype dat ze normaal op de afdeling hadden. Maar er komt geen verandering van opname. O gaat niet terug naar de gevangenis, ookal pleegt hij een misdrijf tijdens zijn voorwaardelijke invrijheidsstelling.”
-In de periode dat hij in het AMC is opgenomen, zit Philip O. nog in zijn proeftijd van de overval op het tankstation. Tijdens verblijf in AMC gooit O. een beker kokend water over een verpleegster heen. Ze doet aangifte, maar ook daar gebeurt niks mee. net zoals bij het wurgen van zijn moeder. Tijdens de gedwongen opnamen pleegt hij dus tot twee keer toe strafbare feiten, waar niks mee gebeurt. Het is een standaardvoorwaarde bij de afdeling: geen strafbare feiten. Toch blijft Philip O. in het AMC en krijgt hij gewoon verlof. In de weken daarna wordt hij vier keer als vermist opgegeven omdat hij niet terugkeert van verlof. Toch krijgt hij keer op keer verlof.
-AMC heeft het incident met kokend water ook gemeld bij de reclassering. Maar die hebben dat nooit doorgegeven aan het OM, waardoor O. niet terug naar de gevangenis gaat.
-O. heeft op 28 juni vier uur verlof, maar hij komt niet terug. Hij staat dan als vermist geregistreerd. Toch vliegt hij naar Londen. Op schiphol weet hij de marechaussee te overtuigen dat hij niet vermist is. Hij vliegt naar londen.
-Na een uitstapje in Londen komt O. terug bij AMC. Hij krijgt niet veel later alweer verlof op 7 juli. En dit keer zegt het AMC dat O. geen gevaar meer is voor zichzelf en zijn omgeving. Die beschrijving kreeg hij twee weken daarvoor nog wel.
-Een familielid verklaart: “Het AMC zegt nu ‘wij zijn geen straffende organisatie, wij zien niet toe op het gevaar van de maatschappij, wij zijn er voor het behandeltraject van de patient.’”
-Op 27 juli krijgt Philip O. weer een paar uur verlof. In metro 53 gaat het gruwelijk mis. Hij valt Joost aan met een mes.
-Advocaat Korver: “Er is grootschalig onderzoek gedaan naar Els Borst. Hoe kan het dat deze meneer die bekend was bij de overheid, dat hier niet een grootschalig onderzoek naar plaatsvindt. Joost is slachtoffer geworden van falende overheidsdiensten die niet goed communiceren.”
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.