Maximum van 1,5 miljoen aan dwangsommen Ter Apel bereikt en de grote vraag is: wat nu?

Het maximumbedrag aan dwangsommen dat het COA moest betalen, is bereikt. De boete moest zorgen dat het COA zich aan een maximaal aantal asielzoekers in Ter Apel hield, maar dat is niet gelukt. Wat gaat nu gebeuren? "Weer naar rechter is niet wenselijk."

15.000 euro, zoveel moest het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) per dag betalen als het aantal van 2.000 asielzoekers in het opvangcentrum werd overschreden. Dinsdag is de limiet van deze dwangsom, 1,5 miljoen euro, bereikt.

Stok achter de deur

In januari stelde de rechter de gemeente Westerwolde in het gelijk in een kort geding tegen het COA. Het COA kreeg na het vonnis 4 weken de tijd om het aantal asielzoekers in Ter Apel onder de 2.000 te brengen. Voor elke dag dat dit niet lukte, legde de rechter een dwangsom op. Het gold als stok achter de deur.

Die boete leek in eerste instantie een hoopvol instrument. Jaap Velema, burgemeester van Westerwolde, noemde het 'een goede eerste stap en het begin van een oplossing' en 'een kans om voor goede opvang in Westerwolde en de rest van Nederland te zorgen, en de veiligheid van omwonenden te waarborgen'.

Hulpvaardigheid

In de periode na 9 maart lukt het amper om het aantal asielzoekers in het aanmeldcentrum in Ter Apel onder de 2.000 te houden. Nu, 112 dagen later, is het zeker 100 keer niet gelukt om te voldoen aan de eis van de rechter en is de maximumboete van 1,5 miljoen euro na 4 maanden bereikt.

Milo Schoenmaker, voorzitter van het COA, beriep zich direct na de uitspraak op medemenselijkheid. Met andere woorden: het COA wil het aantal wel onder de 2.000 houden, maar kan en wil niet zomaar mensen weigeren als ze zich melden aan de poort in Ter Apel.

Financieel aantrekkelijk

Nu moet het orgaan dus een hoop geld betalen. Maar dat kan ook juist een goedkopere keuze zijn, zegt EenVandaag-verslaggever Floris Prenger. Hij volgt de situatie in Ter Apel al langere tijd.

"Het lijkt goedkoper dan bijvoorbeeld een hotel afhuren of een cruiseschip, zoals die op de hoogtijdagen zijn ingezet. Een hotel afhuren kost ongeveer 90.000 per asielzoeker per jaar, terwijl dat in reguliere opvang ongeveer een derde is, dus ruim 30.000 euro." Een financieel aantrekkelijke keuze dus, zegt de verslaggever.

'Enige optie'

Hoogleraar Bestuursrecht aan de Rijksuniversiteit in Groningen Herman Bröring is gespecialiseerd in dwangsommen. Als afspraken structureel niet leiden tot een oplossing zijn dwangsommen een mogelijkheid, vertelt Bröring. Zoals ook bij het COA is gebeurd. ''Dat is erg ongebruikelijk en eigenlijk niet gewenst, maar soms is het de enige optie.''

Het COA moest 15.000 euro per dag betalen. Dat had hoger kunnen zijn want het blijkt dus dat het in dit geval niet werkt, vertelt Bröring. ''Je maakt vooraf een inschatting van een geschikt bedrag. Daarbij zoek je vooral naar een effectieve prikkel. Maar achteraf is de huidige dwangsom misschien wel wat te laag geweest.''

Een heel tijdspad

Om het probleem van het overvolle centrum op te lossen, kan de gemeente opnieuw naar de rechter stappen, zegt Bröring. ''Dat is juridisch mogelijk en houdt de druk erop, maar is niet heel wenselijk.''

Maar ook als de gemeente dat doet, kan het nog een tijd duren voordat dit opgelost is. Prenger: "Je hebt ook nog die spreidingswet, die dus al is aangenomen, waar het aanstaande kabinet vanaf wil. Maar datzelfde kabinet moet eerst nog bekrachtigd worden. Daarna moet de Raad van State daar nog iets van vinden. Dus het is nog een heel tijdspad dat afgelegd moet worden."

Tot juli 8.000 plekken tekort

Voorlopig lukt het het COA ook nog niet om wel onder het dagelijks maximum van 2.000 te komen, laat een woordvoerder weten aan EenVandaag.

'Tot 1 juli komen we 8.000 plekken tekort'. Dit heeft ermee te maken dat verschillende locaties sluiten, waardoor Ter Apel niet ontlast kan worden. 'Er moeten echt oplossingen komen voor de korte termijn', laat de woordvoerder schriftelijk weten.