'Maak excuses aan nabestaanden Srebrenica', roept vredesorganisatie PAX de Nederlandse regering op

De regering moet excuses aanbieden voor het feit dat het Nederland 25 jaar geleden niet lukte om de mensen in Srebrenica te beschermen. Dat zegt Dion van den Berg van vredesorganisatie PAX tegen EenVandaag.

Precies 25 jaar geleden bezetten Bosnisch-Servische troepen de moslimenclave Srebrenica. Nederland was op dat moment in Bosnië op VN-vredesmissie, maar de Nederlandse VN-soldaten - de Dutchbatters - konden niet voorkomen dat meer dan 8000 Bosniërs werden vermoord.

'Er zijn inschattingsfouten gemaakt'

Volgens PAX heeft Nederland een aantal fouten gemaakt, waardoor de genocide niet voorkomen werd. "Allereerst zijn er inschattingsfouten gemaakt bij de opzet van de missie, Nederland ging er te licht bewapend naartoe", vertelt teamleider Dion van den Berg van de vredesorganisatie.

"Daarna is, toen duidelijk werd dat de Bosnische Serviërs de VN-aanwezigheid niet meer accepteerden, niet adequaat gehandeld. Dat was niet alleen de verantwoordelijkheid van Nederland, de VN heeft als geheel gefaald. En na de val van de enclave is te weinig gedaan om mensen toch nog te beschermen. De Hoge Raad heeft vorig jaar geoordeeld dat Dutchbat onrechtmatig handelde door 350 mannen van de compound te sturen."

'Niet weer 75 jaar wachten'

Excuses zijn dus op z'n plaats, vindt Van den Berg. "Dit jaar hebben we gezien hoe de regering excuses aanbood voor het overheidshandelen tijdens de Jodenvervolging, en de koning bood in Indonesië excuses aan voor het Nederlandse geweld in het land. Laten we nu niet weer 75 jaar wachten met excuses voor Srebrenica."

Wat PAX betreft hoort daar ook een vorm van herstelbetalingen bij. "Al zullen die symbolisch zijn. Wij vinden het belangrijk dat Nederland een rol pakt om Srebrenica als stad weer wat perspectief te bieden", zegt Van den Berg. Dat kan, aldus Pax, met een internationaal fonds, een zogenaamde claims commission of een trust fund.

Nog geen excuses voor alle nabestaanden

In 2015 bood toenmalig minister Hennis van Defensie twee families persoonlijk excuses aan. Zij werden door de Nederlandse blauwhelmen van de compound gestuurd, waarna de Bosnische Serviërs de mannen doodden. Van excuses aan alle nabestaanden wil de regering tot nu toe nog niets weten. In 2002 nam premier Kok met zijn hele kabinet ontslag na publicatie van een onderzoek over Srebrenica. Kok zei toen: "Nederland neemt nadrukkelijk niet de schuld op zich voor de gruwelijke moord op duizenden Bosnische moslims. Wél wordt op deze wijze de politieke verantwoordelijkheid van Nederland voor de situatie waarin dit kon gebeuren zichtbaar gemaakt."

Pax is teleurgesteld in de video-toespraak die premier Rutte vandaag gaf tijdens de herdenking in Srebrenica. Van den Berg: "Het is goed dat Rutte direct de moeders toesprak, maar het was nog zoveel krachtiger geweest als hij de Nederlandse fouten zou hebben benoemd en erkend, en excuses zou hebben aangeboden. Dat zou een heilzame werking hebben, voor de overlevenden en voor Nederland. Het voelt nu toch als een gemiste kans."

PAX pleitte zelf voor Nederlandse deelname aan missie

In 2019 is een aantal Dutchbat-militairen naar de rechter gestapt voor eerherstel en excuses, omdat ze op een 'onmogelijke missie' zijn gestuurd. Eerder had minister Hennis de missie zo betiteld. Maar Van den Berg vindt dat de nabestaanden eerder recht hebben op excuses. "De roep om excuses vanuit Dutchbat is begrijpelijk. Toch zou ik zeggen: laten we beginnen met de grotere groep slachtoffers. En jawel, daarna zijn ook excuses aan de Dutchbatters wel op zijn plaats."

Vredesorganisatie PAX pleitte in de jaren 90 zelf voor Nederlandse deelname aan de VN-missie. "Wij voelen ons medeverantwoordelijk omdat wij die missie gesteund hebben, onder andere om die reden zijn wij altijd betrokken gebleven bij Srebrenica. We hebben een herinneringscentrum opgezet, geholpen bij rechtszaken in Nederland en we hebben contacten tussen de vrouwen van Srebrenica en Dutchbat-militairen opgezet", aldus Van den Berg.