Lisa Mandemaker ontwerpt kunstmatige baarmoeder die de overlevingskans van premature baby's moet vergroten

Elk jaar stelt de Engelse BBC een lijst samen van de honderd meest inspirerende vrouwen ter wereld. Tussen de grote namen prijkt ook de naam van een Nederlandse: Lisa Mandemaker. En dat heeft alles te maken met een kunstmatige baarmoeder.

Binnen de designwereld is zij geen onbekende. Lisa Mandemaker (28) noemt zich 'sociaal ontwerper', ze ontwerpt en onderzoekt. Ze ziet design als een instrument voor debat, om ergens vraagtekens bij te zetten of te prikkelen.

Meest inspirerende vrouwen ter wereld

Na haar opleiding tot productontwerper aan de ArtEZ Hogeschool voor de kunsten in Arnhem volgde ze een master aan de Royal College of Arts in Londen. Samen met Hendrik-Jan Grievink van Next Nature Network werkte ze aan de ontwikkeling van een prototype kunstmatige baarmoeder. Het Máxima Medisch Centrum in Eindhoven is de officiële opdrachtgever.

Door deze kunstmatige baarmoeder is Lisa Mandemaker opgenomen in de lijst van de 100 meest inspirerende vrouwen. Dit jaar zijn onder anderen de jonge Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg, de New Yorkse democrate Alexandria Ocasio-Cortez en tweevoudig wereldkampioen voetbal Megan Rapinoe genomineerd.

Nadenken over toekomst

"Dat ik op die lijst sta, vind ik nog steeds onwerkelijk. Ik kende het niet, maar volgens mij is het best een big deal. Alexandria Ocasio-Cortez staat er ook op, en nu sta ik daar tussen. Het mooie is: er zit geen ranking in. Sommigen hebben meer de spotlights gekregen, maar er staan ook vrouwen tussen die minder bekend zijn, maar wel heel invloedrijk werk hebben gedaan", zegt Mandemaker.

BBC koos dit jaar voor het thema 'female future'. "Ze vinden dat nadenken over de toekomst vooral wordt gedomineerd door mannen en willen dat veranderen. Ik ben het helemaal eens met hun stelling en ben vereerd op de lijst te mogen staan."

Met een kunstmatige baarmoeder kunnen levens worden gered

Het prototype kunstmatige baarmoeder bestaat uit vijf grote ballonnen met slangen, die staan voor de functies van de baarmoeder. Er moet een bloedsomloop aan worden gekoppeld, het vruchtwater moet worden ververst. Er is een artificiële nier om het bloed schoon te maken en een toevoer voor voedsel of medicijnen. "Voor ons is de presentatie ervan vooral bedoeld om het debat aan te zwengelen over deze toekomstige technologie", zegt Mandemaker.

Met een kunstmatige baarmoeder kunnen levens worden gered. Volgens het Máxima Medisch Centrum sterft nu nog 60 procent van de prematuur geboren baby's tot 24 weken. Als het met behulp van een kunstmatige baarmoeder kan worden gerekt tot 28 weken, kunnen veel meer baby's overleven. Dan sterft nog maar zo'n 10 procent. "Dat is een forse daling van sterfte. Het kan ook leiden tot meer gelijkheid voor vrouwen, en een oplossing bieden voor zieke vrouwen of homostellen met een kinderwens", zegt Mandemaker.

Ethische bezwaren

Dat het op ethische bezwaren zal stuiten is onvermijdelijk. "Maar het is juist onze bedoeling om deze ethische kwesties op breed niveau te bespreken, en niet alleen op lab-niveau. We moeten er als samenleving over nadenken, want als iets technisch mogelijk is, komt het er toch wel."

De betrokken gynaecoloog van het Máxima Medisch Centrum heeft 3 miljoen euro gekregen om het project verder te ontwikkelen. In Amerika is een prototype in 2017 al getest op lammeren. De ambitie is om de kunstmatige baarmoeder over 5 jaar te testen op baby's.