Deze week starten vijf tbs-klinieken met een proef waarbij tbs'ers verplicht kunnen worden een om enkelband te dragen tijdens verlof. Het doel van de regering: minder vluchtpogingen en vluchters sneller vinden. Advocaten denken dat het averechts werkt.
"Het wekt vooral schijnvertrouwen op," zegt strafrechtadvocaat Jan-Jesse Lieftink. "Incidenten ga je niet tegen met een enkelband, wel met betere behandelingen. Daar moet het geld naartoe, want de meeste ontsnappingen ontstaan uit onvrede over de behandeling."
'Enkelband voegt weinig toe'
Een enkelband is bovendien overbodig volgens Lieftink: "In het tbs-systeem zijn al vele beveiligingsmaatregelen. Sommige tbs'ers gaan op pad met gps, dat is vergelijkbaar met een enkelband. Ook zijn er controles waarbij tbs'ers gebeld worden op verlof en moeten vertellen waar ze zijn. Een enkelband voegt weinig toe."
Het kan zelfs averechts werken, volgens de tbs-advocaat. Lieftink stelt dat een verplichte enkelband een flinke knauw kan betekenen voor vertrouwen tussen behandelde en behandelaar: "Eigenlijk zeg je tegen een tbs-patiënt: 'we vertrouwen je wel, maar niet genoeg.' Dat heeft ook weer effect op de verdere behandeling."
'Alsof je een hond bent'
Ook ex-tbs'er Max Stam denkt dat het verplicht dragen van een enkelband een averechts effect heeft. "Het voelt toch alsof je een hond bent die aan het lijntje wordt gehouden. Vertrouwen in je behandeling en in je behandelaar is juist zo belangrijk. Maar dat vertrouwen moet dan wel wederzijds zijn."
Max vluchtte in 2014 tijdens zijn begeleid verlof. Volgens hem had een enkelband niets uitgemaakt. "Als je eenmaal wil ontsnappen, maakt een enkelband echt niet meer het verschil. Ik had met mijn contacten buiten de kliniek afgesproken dat ze een betonschaar zouden klaar leggen, zodat ik 'm makkelijk kon doorknippen als ik er eentje kreeg."
'Schreeuw om aandacht'
Volgens Stam ontstond zijn ontsnapping uit pure frustratie. "Ik mocht niet op onbegeleid verlof, maar wilde laten zien dat ik dat prima aan kon. Mijn therapeute was het met mij eens en zij heeft mij geholpen."
"De meesten die willen ontsnappen doen dat uit pure wanhoop. Een signaal, een schreeuw om aandacht. Zij laten zich niet tegenhouden door een enkelband. En als je kwaad in de zin hebt doe je dat al helemaal niet," zegt Stam.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.