Tv-uitzending EenVandaag 24-02-2018

Koerdische bestuurders in Noord-Syrië eisen dat Nederland IS-strijders ophaalt en in Nederland berecht. “Nederland moet zijn verantwoordelijkheid nemen voor hun uitgereisde burgers”, zegt Abdulkarim Omer, hoofd Buitenlandse Relaties van de Koerden in het Syrische Qamisla tegen EenVandaag-correspondent Wladimir van Wilgenburg. Hij is in Syrië en sprak de bestuurders over de overvolle gevangenissen en vluchtelingenkampen. De Koerden houden naar eigen schatting ruim duizend buitenlandse IS-strijders en gezinsleden gevangen, onder wie een onbekend aantal Nederlandse IS’ers en Nederlandse vrouwen en kinderen van strijders die voor de terreurorganisatie hebben gestreden.

Geen gevangenisruimte meer

Abdulkarim Omer: “Wij hebben in de strijd tegen IS duizenden van onze strijders verloren, wij hebben IS als staat gebroken en verslagen. We houden nu veel IS-strijders gevangen uit 40 verschillende landen. Dit is zeer moeilijk voor ons om vol te houden. We hebben geen gevangenisruimte meer. Elk land moet zijn burgers terughalen, zodat wij onze huidige uitdagingen aankunnen”. Omer wijst op de strijd tegen de Turken in Afrin. Ze hebben daar ondersteuning nodig en bovendien zeggen de Koerden mensen nodig te hebben om hun regio te beveiligen. 

Nederland wil de Nederlandse IS-strijders echter niet terugnemen. Het heeft als standpunt ingenomen dat uitgereisde jihadisten geen consulaire bijstand krijgen. En als ze gevangen worden genomen, moeten ze lokaal worden berecht. In het geval van de Koerden is dat uitermate lastig. Het Koerdisch gebied wordt internationaal niet erkend als land. En die erkenning geldt ook niet voor de lokale Koerdische rechtbanken. 

Voordewind (CU): ‘Tribunaal oprichten in Irak’

In de Tweede Kamer is er ook weinig behoefte om Nederlandse IS-strijders terug te halen en hier te berechten. “Maar dat ontslaat ons niet van de verantwoordelijkheid om ze te vervolgen”, zegt Sadet Karabulut van de SP. Ze wil, net als andere partijen in de Kamer, dat de strijders worden vervolgd voor genocide. Ze heeft met een motie in de Kamer de minister gevraagd om de mogelijkheden tot vervolging te onderzoeken. Maar niet zozeer in Nederland. “De locatie is van secundair belang”, zegt ze.

Joël Voordewind van de ChristenUnie hoopt dat Nederland als voorzitter van de VN Veiligheidsraad dit jaar andere landen zover kan krijgen om een tribunaal op te richten in Irak. Hier zouden buitenlandse IS-strijders onder toeziend oog van de VN moeten worden berecht en uiteindelijk gevangen gezet. “Zeker als we ze vervolgen wegens genocide. Dan zijn de straffen zwaarder. We willen wel zeker weten dat er geen doodstraf wordt opgelegd. Door het oprichten van een tribunaal kunnen strijders uit Syrië naar Irak worden overgebracht waardoor de Koerden zich kunnen richten op de veiligheid van hun gebieden”, zegt Joël Voordewind.  

‘Koerden voelen zich in de steek gelaten door Europa’

Voor de Koerden in Syrië betekent dit wel dat ze voorlopig vanuit Nederland nul op het rekest krijgen. Het kan nog maanden duren voordat er in de Veiligheidsraad overeenstemming komt over de vervolging van buitenlandse strijders. En intussen woedt er een strijd tegen de Koerden, waar zij naar eigen zeggen weinig Europese steun voor krijgen. Correspondent Van Wilgenburg in Syrië: “De Koerden hier hebben het gevoel dat ze in de steek worden gelaten. Europa spreekt zich amper uit over de strijd van Turkije tegen de Koerden. Ze hebben IS verslagen en nu ze Europa nodig hebben geeft het niet thuis."